Η «μεγάλη ουκρανική αντεπίθεση» έχει, όπως όλα δείχνουν, ήδη αρχίσει –με ασήμαντα όμως μέχρι τώρα αποτελέσματα. Η μεγάλη είδηση από τον πόλεμο δεν ήρθε τις προηγούμενες ημέρες από κάποια επιτυχία του ουκρανικού στρατού, όπως έλπιζε η κυβέρνηση του Κιέβου και οι δυτικοί της σύμμαχοι, αλλά από την κατάρρευση του φράγματος της Νόβα Καχόβκα στις 6 Ιούνη. Εκατομμύρια τόνοι νερού πλημμύρισαν μέσα σε λίγες ώρες τις γύρω περιοχές προκαλώντας μια βιβλική καταστροφή.
Σενάρια
Το φράγμα είχε κατασκευαστεί τη δεκαετία του 1950. Ήταν το έκτο και τελευταίο ουκρανικό φράγμα του Δνείπερου ποταμού, πριν τα νερά του εκβάλουν στη Μαύρη Θάλασσα. Η «τεχνητή λίμνη» που δημιουργούσε είχε χωρητικότητα 18 κυβικών χιλιομέτρων (18 δισεκατομμυρίων τόνων). Ο απολογισμός της κατάρρευσης είναι τρομαχτικός: 40 τουλάχιστον χωριά και πόλεις πλημμύρισαν, δεκάδες άνθρωποι πνίγηκαν, σοδειές και κοπάδια αφανίστηκαν. Στο Ολένσκι, μια πόλη στην νοτιοανατολική όχθη του Δνείπερου, οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να καταφύγουν στις στέγες των σπιτιών τους για να γλυτώσουν από τον βέβαιο πνιγμό. Ο επικεφαλής της Ukrydroenergo, της κρατικής ουκρανικής εταιρίας διαχείρισης των υδροηλεκτρικών εργοστασίων, εκτίμησε ότι θα χρειαστούν πέντε χρόνια και ένα δισεκατομμύριο δολάρια για να αποκατασταθεί το φράγμα της Νόβα Καχόβκα.
Οι κυβερνήσεις της Ρωσίας και της Ουκρανίας έσπευσαν αμέσως να ρίξουν τις ευθύνες για την καταστροφή η μια στην άλλη.
Η Ουκρανία υποστηρίζει ότι το φράγμα ήταν σχεδιασμένο να αντέξει ακόμα και πυρηνική επίθεση. Μόνο μια εσωτερική έκρηξη θα μπορούσε να το καταστρέψει. Το φράγμα βρίσκεται μέσα στην κατειλημμένη από τη Ρωσία νοτιοανατολική επαρχία της Χερσώνας και ελέγχεται από τις ρωσικές δυνάμεις κατοχής. Όπερ έδει δείξαι: το ανατίναξαν οι Ρώσοι «από τα μέσα» για να εμποδίσουν την προέλαση των ουκρανικών δυνάμεων που θα απελευθέρωναν τη Χερσώνα. Ο ρωσικός στρατός, άλλωστε, έχει πολλές φορές βάλει στο στόχαστρό του τις υποδομές της Ουκρανίας. Η δυτική προπαγάνδα έτρεξε, όπως ήταν αναμενόμενο, να υιοθετήσει την γραμμή της κυβέρνησης Ζελένσκι.
Η Ρωσία υποστηρίζει ότι το φράγμα καταστράφηκε εσκεμμένα από πυρά του Ουκρανικού στρατού, για να κρύψουν την αποτυχία της «μεγάλης αντεπίθεσης». Το φράγμα εξασφάλιζε την υδροδότηση όχι μόνο της νοτιοανατολικής Χερσώνας αλλά και της χερσονήσου της Κριμαίας (την οποία έχει καταλάβει και έχει προσαρτήσει η Ρωσία από το 2014) και του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια, που βρίσκεται και αυτό κάτω από τον έλεγχο της Ρωσίας. Ανάμεσα στα άλλα η πλημμύρα κατέστρεψε και ένα μεγάλο τμήμα των οχυρώσεων που έχουν χτίσει μέσα στους προηγούμενους μήνες οι Ρώσοι για να εμποδίσουν μια τυχόν ουκρανική αντεπίθεση. Η Ρωσία, λέει η ίδια η ρωσική προπαγάνδα, δεν είχε να κερδίσει τίποτα από την καταστροφή του φράγματος. Οι ΗΠΑ, άλλωστε, παραδέχονται τώρα πλέον, ότι η περσινή επίθεση στον αγωγό Nord Stream είχε οργανωθεί από τις ουκρανικές δυνάμεις –η αμερικανική εφημερίδα Washington Post αποκάλυψε πριν λίγες ημέρες ότι οι μυστικές αμερικανικές υπηρεσίες γνώριζαν τρεις μήνες ότι «μια εξαμελής ομάδα δυτών των ουκρανικών ειδικών δυνάμεων σχεδίαζε να ανατινάξει τον αγωγό». Άρα «αυτοί (οι Ουκρανοί) το έκαναν».
Στην πραγματικότητα, από στρατιωτική άποψη, τα οφέλη και οι ζημιές από την καταστροφή του φράγματος είναι και για την Ρωσία και για την Ουκρανία ανάμεικτα. Η κατάρρευσή του ούτε έχει παίξει, ούτε πρόκειται να παίξει κάποιον καθοριστικό ρόλο στην πορεία του πολέμου. Το φράγμα, από ότι φαίνεται, μάλλον κατάρρευσε από την αδιαφορία και την εγκατάλειψη παρά από κάποια βομβιστική επίθεση ή δολιοφθορά.
Η αδιαφορία των ρωσικών αρχών (που ελέγχουν από την αρχή σχεδόν του πολέμου την νοτιοανατολική Χερσώνα και το ίδιο το φράγμα) είναι φανερή «δια γυμνού οφθαλμού»: τον περασμένο Νοέμβρη η στάθμη του ταμιευτήρα της Νόβα Καχόβκα έπεσε στο κατώτατο σημείο των τελευταίων τριάντα χρόνων. Τον Μάιο ξεπέρασε όλα τα ρεκόρ – η στάθμη ανέβηκε πάνω από το ύψος του φράγματος, το νερό άρχισε να ξεχειλίζει και να νησιά που βρίσκονται μέσα στην τεχνητή λίμνη πλημμύρισαν.
Η κυβέρνηση του Ζελένσκι και οι δυτικοί του φίλοι μιλάνε τώρα για καταστροφή των υποδομών και έγκλημα κατά των αμάχων, αλλά οι ουκρανικές δυνάμεις έχουν βομβαρδίσει πολλές φορές μέσα στους 17 μήνες του πολέμου το φράγμα. Στις 11 Νοεμβρίου ο δρόμος που περνάει από πάνω του καταστράφηκε από ουκρανικά πυρά και η κυκλοφορία των οχημάτων διακόπηκε. Η δομική ακεραιότητα του φράγματος, έλεγαν (θριαμβευτικά) τότε οι Ρώσοι, όμως δεν επηρεάστηκε. Για φυσιολογικά επίπεδα στάθμης νερού, εννοείται.
Ο πόλεμος
Το ποιος ήταν ο άμεσος, φυσικός υπεύθυνος για την κατάρρευση του φράγματος αυτό μάλλον δεν θα το μάθουμε ποτέ. Ο πραγματικός υπεύθυνος, όμως, της βιβλικής καταστροφής που σκόρπισαν αυτά τα δισεκατομμύρια των τόνων του νερού στην Χερσώνα είναι ο ίδιος ο πόλεμος. Και για τον πόλεμο αυτό, όπως έχουμε γράψει πολλές φορές στην Εργατική Αλληλεγγύη, την ευθύνη την έχουν και οι δυο πλευρές -και η Ρωσία του Πούτιν που εισέβαλλε τον Φεβρουάριο του 2022 στην Ουκρανία και η Δύση (που κρύβεται πίσω από την κυβέρνηση του Κιέβου) που περικυκλώνει συστηματικά εδώ και χρόνια την Ρωσία προσπαθώντας να μετατρέψει τη δεύτερη μεγαλύτερη πυρηνική υπερδύναμη του πλανήτη σε έναν στρατιωτικό και διπλωματικό «νάνο».
Η Ρωσία κατάφερε χάρη στην συντριπτική της στρατιωτική υπεροχή να καταλάβει με ευκολία την ανατολική Ουκρανία στους πρώτους μήνες του πολέμου. Μέσα στους μήνες που ακολούθησαν η Δύση ενίσχυσε με όπλα και πυρομαχικά αξίας δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων την «άμυνα» της Ουκρανίας. Οι αρχικοί ενδοιασμοί -οι φόβοι ότι ο πόλεμος θα μπορούσε να ξεφύγει από τα σύνορα της Ουκρανίας και να μετατραπεί σε μια ανοιχτή, πυρηνική ίσως σύγκρουση ανάμεσα στο ΝΑΤΟ και τη Ρωσία- ξεπεράστηκαν γρήγορα και η Δύση άρχισε να τροφοδοτεί τον στρατό του Ζελένσκι με σύγχρονα τανκς, πολεμικά αεροσκάφη και αντιβαλιστικούς πυραύλους.
Τυπικά ο στόχος της Δύσης παραμένει η «ειρήνη». «Μια επιτυχία της (ουκρανικής) αντεπίθεσης», δήλωσε πριν από λίγες μέρες ο Άντονι Μπλίνκεν, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, «θα μπορούσε να κάνει δύο πράγματα: να ενισχύσει τη θέση (της Ουκρανίας) στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει επιτέλους τον Πούτιν να διαπραγματευτεί το τέλος του πολέμου που εκείνος ξεκίνησε». Αλλά η ειρήνη αυτή, έσπευσε να συμπληρώσει, θα πρέπει να είναι «βιώσιμη» -δηλαδή θα πρέπει να είναι μια ειρήνη «που δεν θα αφήνει τη Ρωσία να χαλαρώσει και να ξεκουραστεί, να οπλιστεί εκ νέου και να επιτεθεί ξανά σε έξι μήνες, έναν χρόνο ή δύο χρόνια μετά». Με άλλα λόγια, ο πόλεμος θα τελειώσει μόνο με την καταστροφή και την υποταγή της Ρωσίας. Αλλιώς δεν θα τελειώσει ποτέ. Και οι ΗΠΑ έχουν δείξει πολλές φορές στην ιστορία ότι το εννοούν όταν λένε «ο πόλεμος δεν θα τελειώσει ποτέ». Στο Αφγανιστάν έμειναν 20 ολόκληρα χρόνια – και δεν θα είχαν φύγει ακόμα αν δεν είχαν εξαναγκαστεί να φύγουν από την αντεπίθεση των Ταλιμπάν.
Παράνοια
Προς το παρόν, όμως, η «μεγάλη ουκρανική αντεπίθεση» δεν δείχνει κανένα σημάδι επιτυχίας. Το μόνο που έχει καταφέρει μέχρι τώρα ο Ουκρανικός στρατός είναι να ανακαταλάβει τρία μικρά χωριά στην επαρχία του Ντονέτσκ. Η κυβέρνηση του Ζελένσκι κάνει λόγο για «απελευθέρωση», αλλά οι ίδιοι οι κάτοικοι της περιοχής μάλλον δεν συμμερίζονται τα λόγια αυτά. Η πλειοψηφία των κατοίκων της ανατολικής Ουκρανίας είναι ρωσόφωνη. Πολλοί αισθάνονται και δηλώνουν «Ρώσοι», πολλές οικογένειες είναι μεικτές και ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού θεωρεί ότι ο πόλεμος είναι μια σκέτη παράνοια και μια αναίτια καταστροφή.
«Ο Μπλίνκεν», γράφει η Καθημερινή, «δήλωσε ακόμη ότι οι ΗΠΑ είναι αποφασισμένες να μεγιστοποιήσουν την υποστήριξή τους προς την Ουκρανία ώστε να μπορέσει να πετύχει στο πεδίο της μάχης. Δήλωσε επίσης ότι μπορεί να αναμένεται από το ΝΑΤΟ ένα ισχυρό πακέτο πολιτικής και έμπρακτης υποστήριξης για την Ουκρανία κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας στο Βίλνιους τον Ιούλιο».
Πρέπει να την σταματήσουμε αυτή την παράνοια πριν είναι πολύ αργά. Και η μόνη δύναμη που μπορεί να την σταματήσει είναι ένα δυνατό εργατικό, αντιπολεμικό κίνημα όχι μόνο στην Ουάσιγκτον, τη Μόσχα και το Κίεβο αλλά και στο Λονδίνο και το Βερολίνο και το Παρίσι και τις Βρυξέλλες και την Άγκυρα και την Αθήνα – παντού.