Το βράδυ της Δευτέρας ο πρόεδρος της Μαδαγασκάρης Άντρι Ροτζελίνα επρόκειτο να απευθύνει διάγγελμα από την κρατική τηλεόραση προς τον λαό «του». Δεν το έκανε. Αντί αυτού, τα ξημερώματα της Τρίτης, με μια ανάρτηση στα κοινωνικά δίκτυα τον ενημέρωσε ότι «βρίσκεται σε ασφαλές μέρος». Με άλλα λόγια, ότι έφυγε από τη χώρα. Οι φήμες λένε ότι εγκατέλειψε με ελικόπτερο το προεδρικό μέγαρο και στη συνέχεια με ένα γαλλικό αεροπλάνο τη Μαδαγασκάρη.
Στην ανάρτησή του επικαλέστηκε σαν λόγο για την αποχώρησή του «απόπειρα δολοφονίας». Στην πραγματικότητα, ο μόνος δολοφόνος είναι ο ίδιος: σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ 22 διαδηλωτές έχουν σκοτωθεί από την βία της αστυνομίας μέσα στις τρεις τελευταίες εβδομάδες των «ταραχών» στη Μαδαγασκάρη. Και πολλοί περισσότεροι άνθρωποι έχουν πεθάνει στη διάρκεια των τριών θητειών του στην προεδρεία από την φτώχεια.
Έχουν πεθάνει στην κυριολεξία. Πριν από τρία χρόνια ένας άγριος λοιμός είχε χτυπήσει τη χώρα. Ο ΟΗΕ έκανε λόγο για «τον πρώτο οφειλόμενο στην κλιματική αλλαγή λοιμό στην ιστορία». Η κυβέρνηση είχε σπεύσει τότε να υιοθετήσει την ετυμηγορία –όχι για να πάρει κάποια πρωτοβουλία ενάντια στην καταστροφή του περιβάλλοντος αλλά για να την χρησιμοποιήσει σαν δικαιολογία ενάντια στις δικές της ευθύνες. «Κάποιοι επιστήμονες και ειδικοί διαφωνούν», έγραφε τότε η εφημερίδα Financial Times. Ο λοιμός έλεγαν ήταν κύρια αποτέλεσμα «της φτώχειας και της κακής διακυβέρνησης».
Ο ίδιος ο λαός της Μαδαγασκάρης, όμως, δεν είχε χρόνο για αναλύσεις. Για αυτούς ήταν απλά η «Κέρε». Η Πείνα. «Τάιζα τα παιδιά μου με καρπούς κάκτου και άγρια φύλλα», έλεγε τότε μια νέα μητέρα στην Financial Times. «Βράζαμε τα φύλλα και τα αλατίζαμε. Δεν είχαν καμιά γεύση αλλά γέμιζαν τα στομάχια μας. Κέρε σημαίνει πείνα. Αυτή είναι η Κέρε». Το καλοκαίρι του 2022 δεν πέθαναν 22 άτομα σε τρεις εβδομάδες «ταραχών». Πέθαιναν πάνω από 20 άνθρωποι τη μέρα από την Κέρε.
Η αφορμή για τις μαζικές διαδηλώσεις που έστειλαν τον Ροτζελίνα από το προεδρικό μέγαρο σε «ασφαλές μέρος» ήταν οι συνεχείς διακοπές της ηλεκτροδότησης και της παροχής νερού –μια από τις άμεσες συνέπειες της κρίσης αλλά και της διαφθοράς που μαστίζουν την Μαδαγασκάρη εδώ και δεκαετίες. «Η Μαδαγασκάρη βρίσκεται σε μια παγίδα υπανάπτυξης από την εποχή της γαλλικής αποικιοκρατίας και δεν κατάφερε ποτέ να βγει από αυτήν από το 1960 που έγινε ανεξάρτητη» γράφαμε στο προηγούμενο φύλο της Εργατικής Αλληλεγγύης. Οι νεοφιλελεύθερες συνταγές των κυβερνήσεων του Ροτζελίνα -που ανέβηκε με πραξικόπημα για πρώτη φορά το 2009 στην εξουσία και εκλέχτηκε ξανά πρόεδρος, με ύποπτες διαδικασίες, το 2018 και το 2023- διόγκωσαν το πρόβλημα. Η κλιματική αλλαγή το απογείωσε. Η πολιτική του Τραμπ, με την διακοπή της ανθρωπιστικής βοήθειας και την επιβολή των δασμών στις εισαγωγές, ήταν η χαριστική βολή.
Την Δευτέρα ο στρατός -που είχε βοηθήσει τον Ροτζελίνα να ανέβει στην εξουσία το μακρινό 2009- στράφηκε εναντίον του. Το «ασφαλές μέρος» είναι κατά πάσα πιθανότητα η Γαλλία ή κάποια από τις παλιές της κτήσεις (η νήσος Ρεουνιόν που βρίσκεται στα ανατολικά της Μαδαγασκάρης είναι γαλλικό έδαφος). Ο Ροτζελίνα, άλλωστε, είχε διπλή υπηκοότητα –ήταν εκτός από πρόεδρος της Μαδαγασκάρης και πολίτης της Γαλλίας.
Η αποικιοκρατία έχει τελειώσει εδώ και πολλές δεκαετίες. Οι κληρονόμοι της όμως ζούν και βασιλεύουν. Και συνεχίζουν να κάνουν χοντρές «μπίζνες» με τους παλιούς τους «υποτελείς». Και συνεχίζουν να παρέχουν προστασία στους «ανθρώπους τους», όταν αυτοί βρίσκονται σε ανάγκη.