Συνέντευξη με τον σκηνοθέτη Ράντου Μιχαλεάνου: «Θέλω να δείτε ότι υπάρχουμε»

Ο σκηνοθέτης Ράντου Μιχαλεάνου που για πρώτη φορά επισκέφθηκε την Αθήνα στο πλαίσιο του 13ου Φεστιβάλ γαλλόφωνου κινηματογράφου που ξεκινά αύριο, μας έδωσε την ευκαιρία να έχουμε μια σύντομη συνομιλία μαζί του για το σύγχρονο οικουμενικό του «παραμύθι», την νέα του ταινία η «Πηγή των Γυναικών».

Διάλεξα το θέμα γιατί μου προσέφερε μια πολύ μεγάλη παλέτα όσο και πολύπλοκη, για να μιλήσω για κάτι πολύ συγκεκριμένο, όπως η αραβομουσουλμανική κοινωνία και κουλτούρα, ενώ ταυτόχρονα διαπραγματεύομαι ένα ζήτημα που αφορά όλο τον κόσμο. Πολιτικά η πρόθεση μου ήταν να πολεμήσω τον φονταμενταλισμό, να δοθούν δικαιώματα στις γυναίκες. Πιστεύω ότι το μόνο όπλο απέναντι στον φονταμενταλισμό δεν είναι μια παρέμβαση από την πλευρά της Δύσης, αλλά τα ίδια τα δικαιώματα των γυναικών αυτών στην περιοχή. Έχω την βαθιά πεποίθηση ότι οι γυναίκες μπορούν να λύσουν και αυτό το ζήτημα, χωρίς να είμαι αφελής και να πιστεύω ότι όλες οι γυναίκες είναι καλές, ευγενικές, αξιαγάπητες, και με διάθεση σύγκρουσης.

Στην πραγματικότητα το περιστατικό συνέβη σ’ ένα χωριό της Τουρκίας το 2001. Ακριβώς η ίδια ιστορία με τις γυναίκες να ανεβαίνουν στο βουνό για να φέρουν νερό, να τραυματίζονται άσχημα επιστρέφοντας, έως ότου κάποια μέρα αποφασίζουν να απέχουν από το σεξ μέχρι οι άντρες να το πάρουν απόφαση και να πάνε να κουβαλήσουν αυτοί το νερό.

Επειδή δεν ήθελα να διηγηθώ, ούτε μια τούρκικη ιστορία, ούτε μια μαροκινή, αλλά ένα ανατολίτικο παραμύθι, δεν υπήρχε καμία ανάγκη να πάω στην Τουρκία για να γυρίσω την ταινία. Εδώ και είκοσι χρόνια επισκέπτομαι το Μαρόκο και πραγματικά έχω ερωτευτεί αυτή την χώρα. Επίσης όλα αυτά τα χρόνια έχω γνωρίσει γυναίκες κάθε ηλικίας από αυτές τις περιοχές. Ακριβώς λοιπόν, αυτή η ομορφιά και η πολυπλοκότητα αυτών των γυναικών, μου έδωσαν την πρώτη ύλη για να μπορέσω να φτιάξω αυτήν την ταινία.

Πολυπλοκότητα

Παρόλα αυτά, δημιουργώντας κάτι δεν ξέρουμε ποτέ αν έχουμε επιτύχει τον σκοπό μας. Όταν ξεκίνησα να γράφω το 2006, ο σκοπός μου τότε ήτανε να έρθω σε ρήξη με τον δυτικό Τύπο, ο οποίος έχει την τάση να απλοποιεί το Ισλαμ, και κυρίως το σύνολο του μουσουλμανικού κόσμου. Έτσι από την μία είναι τόσο μια μάχη ενάντια σε κάποιες απόψεις, όσο και από την άλλη μια προσπάθεια ανάδειξης του πλούτου και της πολυπλοκότητας ανθρώπων τους οποίους δεν γνωρίζουμε πολύ καλά.

Όπως σας είπα άρχισα να γράφω το 2006. Τα γυρίσματα στο Μαρόκο τελείωσαν στις 28/12/2010. Η επανάσταση στην Τυνησία άρχισε νομίζω στις 12/12/2010. Μαζί με τον άλλο σεναριογράφο πιστεύαμε ότι ο αραβικός κόσμος «βράζει». Παρόλα αυτά δεν περιμέναμε το ντόμινο των επαναστάσεων που ακολούθησε.

Υπήρχαν όμως τρία στοιχεία που συνηγορούσαν προς αυτή την κατεύθυνση:

Παρ’ όλες τις δυσκολίες, κυρίως σε χώρες όπως το Μαρόκο, η Τυνησία, η Αίγυπτος και ο Λίβανος ολοένα και περισσότερες γυναίκες μορφώνονταν, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η συμμετοχή τους τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα. Έτσι λοιπόν, έπαιζε ένα στοίχημα για την εξάπλωση του φεμινισμού, που τελικά θα έφερνε και την αλλαγή.

Ακολούθως ήτανε ο διάλογος μεταξύ παράδοσης, θρησκείας και τεχνολογίας.

Το τρίτο στοιχείο ήταν φυσικά η οικονομική κρίση και τα αυξημένα επίπεδα ανεργίας. Αυτό βέβαια είχε δύο επιπτώσεις, θετική και αρνητική. Η θετική ήταν η επανάσταση και η επιθυμία για αλλαγή, ενώ η αρνητική ότι ακριβώς εξαιτίας της κρίσης και της ανεργίας οι φονταμενταλιστές μπορούσαν να συστρατεύουν κόσμο στις τάξεις τους. Αυτός ήταν και ο λόγος που επιλέξαμε να ασχοληθούμε με το ζήτημα αυτό.