Η Αριστερά

Στην εποχή της Ευρώπης του Brexit και της Ελλάδας του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς έχει ανοίξει διάπλατα την ιδεολογική συζήτηση μέσα στην Αριστερά για την εναλλακτική, η έκδοση της νέας περιοδικής θεωρητικής επιθεώρησης Τετράδια Μαρξισμού (εκδ. ΚΨΜ), δεν θα μπορούσε παρά να είναι καλοδεχούμενη. Η ανάδειξη των επιχειρημάτων, των συμφωνιών και των διαφωνιών αποκτά μεγάλη σημασία. 

 

Ιδιαίτερα καθώς η πρωτοβουλία της έκδοσης και η συντακτική επιτροπή της προέρχονται κύρια από μια πολιτική οργάνωση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ (το ΝΑΡ). 

 

Το μεγαλύτερο μέρος των 284 σελίδων καταλαμβάνεται από το αφιέρωμα “Η επικαιρότητα του Μαρξισμού και η κομμουνιστική προοπτική στον 21ο αιώνα”. Eνδεικτικά, ανάμεσα στα άρθρα του αφιερώματος ενδιαφέρον παρουσιάζουν αυτά που ασκούν κριτική στις ‘μετα-μαρξιστικές’ φιλοσοφικές και πολιτικές αντιλήψεις των Λακλάου, Ζίζεκ και Μπαντιού. 

 

Ιδιαίτερα εύστοχο είναι το άρθρο του Α. Χρύση που εξετάζει σε βάθος τις θεωρίες του Λακλάου (οι απόψεις του τελευταίου μετατοπίζουν το στρατηγικό στόχο της Αριστεράς από τον σοσιαλισμό σε μια “πλουραλιστική ριζοσπαστική δημοκρατία” και το υποκείμενο της αλλαγής από την εργατική τάξη στο “πολλαπλό υποκείμενο λαός”, και έχουν επηρεάσει ιδιαίτερα την ηγεσία των Podemos στην Ισπανία), και το μεταφρασμένο άρθρο του Ντανιέλ Μπενσαΐντ που κινείται στην κατεύθυνση μιας αντίστοιχης αιχμηρής και ορθής κριτικής προς τον Μπαντιού. 

 

Δεν θα μπορούσαμε να πούμε το ίδιο και για το τρίτο άρθρο του Κ. Γούση που ασκεί κριτική στον Ζίζεκ επικεντρώνοντας σε μεγάλο βαθμό στις απόψεις του τελευταίου για την κρίση στην Ουκρανία. Κατά τη γνώμη μας, οι αντιπαραθέσεις και η συζήτηση που υπάρχουν και μέσα στην αντικαπιταλιστική αριστερά για την Ουκρανία, τη θέση της αριστεράς απέναντι στους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς κλπ είναι πολύ σημαντικές για να “ξεπετιούνται” αφοριστικά σε λίγες σελίδες μέσω …Ζίζεκ (και μάλιστα ενθέτοντας στο παρεμπιπτόντως και δυο παραγράφους κριτική στον Άλεξ Καλλίνικος και το βρετανικό SWP). Με αυτόν τον τρόπο, ο συγγραφέας όχι μόνο αδυνατίζει και όσα σωστά επιχειρήματα προβάλλει σε σχέση με τον Ζίζεκ, αλλά καταλήγει στο λάθος συμπέρασμα ότι “το Πραγματικό” του κομμουνισμού “εκφράζεται σήμερα στις λαϊκές δημοκρατίες του Ντονμπάς”. 

 

Το αφιέρωμα συμπεριλαμβάνει ακόμα συμβολές των Δ. Ταβουλάρη, Γ. Ρούση, Δ. Γρηγορόπουλου, Β. Μηνακάκη και Κ. Παλούκη.

Δυο άλλα άρθρα στα Τετράδια Μαρξισμού παρεμβαίνουν σε αντίστοιχα ζητήματα που αποτελούν θέματα ανοιχτής συζήτησης μέσα στην Αριστερά. 

 

Στο πρώτο, οι Γ. Οικονομάκης και Μ. Μάρκαρη εξετάζουν “το χαρακτήρα της παρούσας κρίσης της ελληνικής οικονομίας” προβάλλοντας την άποψη ότι η κρίση δεν μπορεί να ερμηνευτεί “ούτε στη βάση του μαρξικού ‘νόμου’ της πτωτικής τάσης του ποσοστού κέρδους… ούτε ως μια ‘κρίση δημόσιου χρέους’”. Σύμφωνα με τους συγγραφείς, είναι κρίση “ανισομετρίας” και ανάγεται “στην υποδεέστερη θέση του ελληνικού καπιταλισμού στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα της ΕΕ-ΟΝΕ”. 

 

Στο δεύτερο άρθρο, ο Σ. Κοντομάρης εξετάζει “την κοινωνική μήτρα του επίσημου συνδικαλισμού” και υποστηρίζει ότι αυτή αποτελείται “από μισθωτά κοινωνικά στρώματα σχετικά προστατευμένα” (όπως πρώην ΔΕΚΟ, δημόσιος τομέας κλπ) που “αποτελούν κομμάτι της κοινωνικής συμμαχίας και πυλώνα της πολιτικής εξουσίας του κεφάλαιου”. Με μια τέτοια ανάλυση, σύμφωνα με τον συγγραφέα μπορεί να ερμηνευτεί ο συντηρητικός ρόλος των ηγεσιών ΓΣΕΕ, ΑΔΕΔΥ κλπ. 

 

Πρόκειται για δύο λάθος προσεγγίσεις και όσον αφορά στον κυρίαρχο ρόλο της πτωτικής τάσης του ποσοστού κέρδους ως αιτία της παγκόσμια καπιταλιστικής κρίσης και τις συνέπειές της στην ελληνική οικονομία, και όσον αφορά στη φύση και το συντηρητικό ρόλο της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας και τον πρωτοπόρο ρόλο που έχουν στους αγώνες μερικά από τα πιο οργανωμένα τμήματα της εργατικής τάξης.

 

Μια πραγματική έλλειψη του περιοδικού είναι το γεγονός ότι σε σχέση με το ζήτημα των προσφύγων και το αντιρατσιστικό κίνημα υπάρχει μόνο ένα μικρό σχόλιο (“Πόλεμος, πρόσφυγες και μετανάστευση” του Γ. Ευσταθίου), ενώ δεν υπάρχει απολύτως τίποτα σχετικά με την πάλη ενάντια στους φασίστες, τη Χρυσή Αυγή ή για τον φασισμό γενικότερα. Δυο μέτωπα για το κίνημα, αλλά και την μάχη στο επίπεδο των ιδεών, τόσο καθοριστικά σήμερα, που πραγματικά δεν μπορούν να λείπουν.