Διαστάσεις επιδημίας πήραν οι εξεγέρσεις κρατουμένων στις φυλακές όλης της χώρας την περασμένη εβδομάδα. Oι εξέγερσεις ξεκίνησαν στις φυλακές του Μαλανδρίνο με αφορμή τον άγριο ξυλοδαρμό ενός κρατούμενου και γρήγορα απλώθηκε σε δεκάδες άλλες. 

 Κανείς δεν μπορεί να υποστηρίξει ότι κάτι τέτοιο δεν ήταν αναμενόμενο. 

Το γεγονός ότι η εξέγερση ξεκίνησε από τις φυλακές του Μαλανδρίνου δεν είναι καθόλου τυχαίο. Το Μαλανδρίνο  είναι οι φυλακές που ειδικεύονται στους «σκληρούς κακοποιούς», στους βαρυποινίτες, οι οποίοι τιμωρούνται εκτός από τον εγκλεισμό τους και με το να ζουν σε συνθήκες Γκουαντανάμο. Αυτό επιβεβαίωνε από το 2001 εκθεση Επιτροπής του Συμβουλίου της Ευρώπης που διαπίστωνε ότι  οι κρατούμενοι ξυλοκοπούνται βάναυσα από το προσωπικό της φυλακής.

Τα πράγματα βέβαια δεν είναι καλύτερα στις υπόλοιπες φυλακές. «Η Πολιτεία καταβάλλει μια μεγάλη και συστηματική προσπάθεια για την αναβάθμιση του σωφρονιστικού συστήματος και τον εκσυγχρονισμό των φυλακών μας» δήλωσε ο Υπουργός Δικαιοσύνης αναφερόμενος στις εξεγέρσεις. Τι έχει σημάνει αυτή η «προσπάθεια»; 7 θάνατοι, που χαραχτηρίστηκαν αυτοκτονίες, σε φυλακές και κρατητήρια μέσα στο τελευταίο δίμηνο, εκατοντάδες καταγγελίες για ξυλοδαρμούς και βασανιστήρια μέσα στις φυλακές από επίσημους φορείς όπως η Διεθνής Αμνηστία και ο Συνήγορος του Πολίτη. Ακριβώς πριν από ένα χρόνο στις 30 Μάρτη  του 2006 τέσσερις κρατούμενοι κάηκαν ζωντανοί μέσα στο κελί τους στον Κορυδαλλό, ενώ οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι δήλωσαν ότι δεν άκουσαν τίποτα. 

 Το πρώτο και βασικό πρόβλημα είναι η τεράστια αύξηση των κρατουμένων.Tο 1990 οι φυλακισμένοι ήταν περίπου 3.000, το 2004 έφτασαν τις 8.500 και σήμερα ξεπερνούν τις 10.500.  Το τραγικό της υπόθεσης είναι ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της ίδιας της αστυνομίας η εγκληματικότητα παρουσιάζεται μειωμένη. Σύμφωνα με την έκθεση της Αστυνομίας για την εγκληματικότητα, το 2006 στην πρωτεύουσα έγιναν 34.602 κλοπές και διαρρήξεις, αριθμός που εμφανίζεται ως ο... μικρότερος της τελευταίας πενταετίας, όπως  διαβάζουμε στο Βήμα της 11/2. «Η ηγεσία της ΕΛ.ΑΣ. στην έκθεση που «υπογράφει» διαπιστώνει ότι οι κλοπές και οι διαρρήξεις βρίσκονται στο... ναδίρ της τελευταίας πενταετίας. Το 2006 σημειώθηκαν 34.602 που φαίνεται να είναι κατά 450 λιγότερες σε σχέση με το 2005, δηλαδή ποσοστό μείωσης της τάξης του 1,3%».

Kαταστολή

Τότε πώς εξηγείται η ραγδαία αύξηση των κρατουμένων και μάλιστα σε βαθμό που οι φυλακές έχουν διπλάσιο πληθυσμό από όσους χωρούν; Η απάντηση είναι η αυξηση της πολιτικής της καταστολής. Σύμφωνα με δημοσίευμα της Ελευθεροτυπίας, (1/4) «από το 2002 και μετά, περισσότεροι από 1 εκατομμύριο άνθρωποι, πέρασαν μία ή και περισσότερες νύχτες στα αστυνομικά τμήματα».

Πολύ από αυτούς καταδικάστηκαν για αδικήματα που με μεγάλη ευκολία χαραχτηρίζονται κακουργήματα και οδηγούνται στις φυλακές. 

Υπάρχουν βέβαια και τα χειρότερα σενάρια. Οπως τους εκατοντάδες που εκτίουν την ποινή τους στα κρατητήρια των αστυνομικών τμημάτων, λόγω του ότι στις φυλακές πλέον δεν πέφτει ούτε καρφίτσα. Σύμφωνα με έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη «Η παραμονή τους εκεί διαρκεί περίπου 1-2 μήνες και οι κρατούμενοι αυτοί δεν έχουν συσσίτιο, όπως οι άλλοι της φυλακής, δεν έχουν δυνατότητα προαυλισμού με αποτέλεσμα να μένουν διαρκώς σε κελιά που δεν πληρούν τους κανόνες υγιεινής». Ετσι εξηγείται πώς τον τελευταίο καιρό έχουμε μία σειρά «αυτοκτονίες» ακόμα και στα κρατητήρια, όπως αυτό του 20χρονου Αλβανού που βρέθηκε απαγχονισμένος στο κελί του αστυνομικού τμήματος Ιλίου.  

Ο δεύτερος βασικός λόγος της αυξησεις του πληθυσμού των φυλακών είναι η αυστηρότερη νομοθεσία. Πριν από μία εξαετία περίπου αυξήθηκε το όριο της έκτισης ποινής για όσους καταδικάζονται για υποθέσεις ναρκωτικών από τα 3/5 της ποινής στα 4/5. Το 2005 το αυξημένο όριο επεκτάθηκε και στα αδικήματα τρομοκρατίας. Το αποτέλεσμα είναι τουλάχιστον το 40% των κρατουμένων να είναι παραβάτες του νόμου περί ναρκωτικών.  Στην πλειοψηφία τους είναι χρήστες που δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να εξαγοράσουν την ποινή τους. Tο 30% είναι υπόδικοι που βρίσκονται στις φυλακές περιμένοντας απλώς να δικαστούν, ενώ ένα 42% είναι μετανάστες, που κρατούνται στη φυλακή γιατί δεν έχουν χαρτιά και στη συνέχεια απελαύνονται. Τα τελευταία χρόνια αυξάνονται όλο και περισσότερο οι ανήλικοι κρατούμενοι.   

Τι θα ήταν αυτό που θα έλυνε σε μεγάλο βαθμό το πρόβλημα; Καταρχήν η μείωση των ποινών. Δεύτερον η αποποινικοποίηση των ναρκωτικών, έτσι ώστε να μην πέφτουν στα γρανάζια της αστυνομίας οι χιλιάδες χρήστες. Το τρίτο είναι η νομιμοποίηση των μεταναστών. Οι μοναδικοί υπέυθυνοι για την φυλάκισή τους είναι το ίδιο το κράτος που βάζει ασφυκτικούς περιορισμούς στη νομιμοποίησή τους αναγκάζοντας το μεγαλύτρο κομμάτι να ζει στην παρανομία χωρίς χαρτιά. 

Aνήλικοι

Πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου Αθηνών αποκαλύπτει το κοινωνικό προφίλ του ανήλικου ποινικού «εγκληματία», που οδηγείται σήμερα στη φυλακή: «χρήστης ναρκωτικών από τα 13 του χρόνια, μέλος διαλυμένων ή προβληματικών οικογενειών, παιδί χωρίς μορφωτικό υπόβαθρο, θύμα βίαιων συμπεριφορών μέσα στη φυλακή, βιώνει με δέος τον εγκλεισμό και παραμένει αφόρητα μόνος, καταρρακωμένος σωματικά και ψυχολογικά από την κακή σίτιση και τα ναρκωτικά που κυκλοφορούν ελεύθερα στη φυλακή». Στην πραγματικότητα αυτοί που είναι στη φυλακή είναι παιδιά της εργατικής τάξης που ζουν στις πιο άθλιες συνθήκες. Είναι θύματα ενός συστήματος που τους καταδικάζει στην φτώχεια, στον αναλφαβητισμό, στην ανεργία. Oι φυλακές είναι γεμάτες από φτωχούς ανθρώπους που βαφτίζονται εγκληματίες για μικροκλοπές και μικροαδικήματα.

Η απάντηση που δίνει η κυβέρνηση, ότι πολύ σύντομα θα κατασκευάσει νέες φυλακές δεν λύνει το πρόβλημα.  Το πρόβλημα θα λυθεί αν αντί για φυλακές δώσει λεφτά για νέα σχολεία, για πραγματικά δημόσια και δωρεάν παιδεία για τα παιδιά της εργατικής τάξης, για εργατικές κατοικίες, για πραγματικά δωρεάν περίθαλψη, κέντρα αποτοξίνωσης, πρόνοια,  για προσλήψεις  στα νοσοκομεία, για να κρατήσει ανοιχτά τα κλειστά εργοστάσια και να δώσει δουλειά στους ανέργους.  

Η καλύτερη αλληλεγγύη μας στους κρατούμενους των φυλακών είναι να παλέψουμε ενάντια στην κυβέρνηση που προτιμά να προσλαμβάνει αστυνομικούς και επαγγελματίες οπλίτες και να πετά στην ανεργία χιλιάδες συμβασιούχους. Για την κυβέρνηση της ΝΔ η μόνιμη εργασία είναι παράνομη ενώ οι τραπεζίτες και οι χρηματηστηριακές που κατασπαράζουν τα λεφτά των ταμείων είναι οι “παράγοντες της αγοράς”. Να παλέψουμε για μία κοινωνία χωρίς φυλακές, εισαγγελείς και αστυνομία.