Συνεντεύξεις
Στρατής Σκουντιανέλλης, Λέσβος: Σχέδιο απελάσεων

Στρατής Σκουντιανέλλης

Στρατής Σκουντιανέλλης
δικηγόρος στη Λέσβο που εργάζεται στο δίκαιο προσφύγων

 

Πώς σχολιάζεις τις νέες εξαγγελίες της κυβέρνησης για το προσφυγικό, το άσυλο, τις απελάσεις; 

Από τις εξαγγελίες της κυβέρνησης που έχω δει ακροθιγώς, αυτό που αντιλαμβάνομαι είναι ότι η ίδια η καταγραφή της ιδιότητας του αιτούντος άσυλο θα είναι υπό αμφισβήτηση καθώς μπαίνει μια ρήτρα συνεργασιμότητας από την πρώτη στιγμή. Από ποιον θα κρίνεται αυτή η συνεργασιμότητα και με ποια αρμοδιότητα; Ο μοναδικός που μπορεί να πει από την ακτή μέχρι τη Μόρια αν ο αφικνούμενος ήταν “συνεργάσιμος” ή όχι φαντάζομαι είναι το στέλεχος της Φρόντεξ, ο λιμενικός, ο αστυνομικός, άντε και ο άνθρωπος της Ύπατης Αρμοστείας. Κανείς από αυτούς δεν έχει την αρμοδιότητα να κρίνει από το νόμο τη συνεργασιμότητα που ούτως ή άλλως είναι μια αόριστη γενική έννοια που δεν μπορεί να κρίνεται προκαταρκτικά. 

Η ανακοίνωση της κυβέρνησης λέει ότι το ζήτημα δεν είναι προσφυγικό αλλά μεταναστευτικό. Αυτό εκ των πραγμάτων αποτελεί απόπειρα επηρεασμού των αρχών κρίσης ασύλου. Δηλαδή κάθε χειριστής παίρνει έναν αιτούντα άσυλου μπροστά του, τον εξετάζει και έχει μια ελευθερία κρίσης. Όταν η κυβέρνηση, δηλαδή ο ιεραρχικά προϊστάμενός του, του λέει ότι το πρόβλημα είναι μεταναστευτικό και όχι προσφυγικό είναι σαν να του λέει ότι τεκμαίρεται ότι είναι μετανάστης και κατ' εξαίρεση είναι πρόσφυγας. Αυτό είναι παράνομο βέβαια. 

Επιπλέον προεξοφλούνται επανεισδοχές (απελάσεις). Λένε στην ανακοίνωση ότι θέλουμε να τραβήξουμε διαχωριστική γραμμή με την πρακτική της προηγούμενης κυβέρνησης που έκανε στα 4,5 χρόνια 1.800 ενώ εμείς μέχρι το τέλος του 2020 θα κάνουμε 10.000. Δηλαδή έρχονται και κρίνουν το αποτέλεσμα της εξέτασης χιλιάδων ανθρώπων πριν αυτή γίνει καν. Δεν είναι κάτι καινούργιο βέβαια αυτό. Και με το προηγούμενο καθεστώς γινόντουσαν πάρα πολλές απορρίψεις. Απλά δεν υπήρχε αυτό καθοδηγημένο επίσημα και ανοιχτά από την ηγεσία του υπουργείου. Δηλαδή, τώρα κάποιος που έχει σκοπό να δώσει άσυλο, αμέσως θα σκέφτεται ότι αντιβαίνει στην αντίληψη της ηγεσίας του υπουργείου του, αφού υπάρχει επίσημη υπουργική πολιτική που επιτάσσει το αντίθετο. Έτσι είτε κριθεί κάποιος με τη μέθοδο περί μη συνεργασιμότητας είτε εξακολουθήσει το ήδη παράνομο που συμβαίνει, ότι αν δεν έχεις “προσφυγική ιθαγένεια” (δηλαδή δεν είσαι Σύριος αλλά είσαι π.χ Σομαλός) δεν μπορείς να είσαι ελεύθερος παρά την υποβολή αιτήματος, εφαρμόζεται η κράτηση. 

Αυτό σημαίνει ότι επιχειρούν να κάνουν ντε φάκτο τη Μόρια κέντρο κράτησης. Όταν έχουν απόφαση κράτησης τα δύο τρίτα των ανθρώπων στη Μόρια το να κλείσεις και την πόρτα είναι η αυτοδίκαιη παρεπόμενη συνέπεια. Δεν έρχεται ο Μητσοτάκης να πει με ένα νομοσχέδιο κλειστά κέντρα κράτησης όπως υποσχέθηκε προεκλογικά γιατί αυτό θα χτυπήσει ανοιχτά πάνω στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Έτσι εκτιμώ ότι διαλέγει τον παραπάνω τρόπο, να κρίνει τους μισούς ως μη συνεργάσιμους και να συνεχίσει να θεωρεί τους άλλους μισούς ως φέροντες προφίλ «μη προσφυγικής ιθαγένειας» και μετά να δρομολογεί την επανεισδοχή τους στην Τουρκία. 

Υπήρχε βέβαια ήδη ένα κλίμα μαζικών απορρίψεων. Ως πρόσφυγας, πήγαινες κι εξακολουθείς να πηγαίνεις χωρίς υποχρεωτική νομική συνδρομή στην καταγραφή, με τρεις ερωτήσεις (γιατί έφυγες, τι θα συμβεί αν γυρίσεις, αν έχεις διωχθεί ποινικά), έπειτα και πάλι χωρίς υποχρεωτική νομική συνδρομή στον πρώτο βαθμό εξέτασης (συνέντευξη), και οι απαντήσεις που έδωσες (όντας σε πολλές περιπτώσεις αδαής, αναλφάβητος και σε κάθε περίπτωση χωρίς δικηγόρο) σε ακολουθούν σε όλη την πορεία του αιτήματος. Και στο δεύτερο διοικητικό βαθμό, εν ολίγοις μια επιτροπή χωρίς φυσική παρουσία του αιτούντος συνεδριάζει στην Αθήνα για να κρίνει το άσυλό σου από το φάκελο, όπου εκεί μόνο σου δίνει υποχρεωτική νομική συνδρομή για τα μάτια του κόσμου. Όσα ειπώθηκαν απροετοίμαστα στην καταγραφή και τη συνέντευξη, είναι βέβαια αδύνατο ή τουλάχιστον απίθανο, να ανατραπούν στο β’ διοικητικό βαθμό χωρίς καν φυσική παρουσία. 

Στις επιτροπές η πρώτη κατάσταση ήταν ότι συμμετείχαν ένα μέλος υποδεικνυόμενο από την Ύπατη Αρμοστεία, ένα από την Εθνική Επιτροπή Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και ένας ανώτερος δημόσιος υπάλληλος. Τελειώνει αυτό επί Μουζάλα, που βάζει δύο δικαστές και έναν από την ΕΕΔΑ ή την Αρμοστεία εναλλάξ. Και τώρα έρχονται να πουν ότι στις επιτροπές θα είναι μόνο δικαστές ενώ κάποιες επιτροπές θα είναι και μονομελείς! Και με το ισχύον καθεστώς ήταν κλειδωμένο το σύστημα, ως κομμάτι της τήρησης της Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και ως αποτέλεσμα της δικής του πολιτικής – και έρχεται τώρα η κυβέρνηση Μητσοτάκη να το κλειδώσει ακόμη δυνατότερα. 

Ποια είναι η κατάσταση των εργαζομένων στις ΜΚΟ που ασχολούνται με το προσφυγικό; 

Υπάρχουν επισφαλείς σχέσεις εργασίας. Υπάρχουν εργαζόμενοι σε ΜΚΟ της Αθήνας που δεν παίρνουν τίποτε, ή κάτι λίγα στο δίμηνο, τρίμηνο, μιλάμε για επίσημη απλήρωτη εργασία. Έχουμε συμβάσεις από ένα μήνα μέχρι ένα χρόνο. Υπάρχει απόλυτη εξάρτηση της σύμβασης εργασίας από την κατάσταση χρηματοδότησης της ΜΚΟ. Και αυτό περιλαμβάνεται σε όλες τις ΜΚΟ μέσα στη σύμβαση, δηλαδή ως εργαζόμενος υπογράφεις ότι όλες οι υποχρεώσεις του εργοδότη προς εμένα εξαρτώνται από την τήρηση των υποχρεώσεων του χρηματοδότη κι εγώ καλούμαι να το αποδεχθώ γραπτά και ενυπόγραφα! Υπάρχει τεράστια επίκληση στο συναίσθημα ως εργοδοτική μεθόδευση, με το επιχείρημα ότι δουλεύουμε με πρόσφυγες ενώ ταυτόχρονα υπάρχει μια επιχειρηματικοποίηση των πάντων σαν να είσαι σε πολυεθνική εταιρία.