Πρωτεύουσα των κρυπτονομισμάτων, δηλώνει ότι θέλει να κάνει ο Ντόναλτ Τραμπ την Αμερική. Στην πραγματικότητα, το όραμά του είναι να την κάνει το κέντρο της παγκόσμιας ηλεκτρονικής κερδοσκοπίας.
Στις 20 Ιανουαρίου, την πρώτη ημέρα της (δεύτερης) προεδρίας του, διόρισε τον Ντέιβιντ Σακς, έναν διαβόητο επιχειρηματία του χρηματοπιστωτικού τομέα «Τσάρο του Λευκού Οίκου για την Τεχνητή Νοημοσύνη και τα Κρυπτονομίσματα». Λίγο αργότερα, τον Μάρτιο υπέγραψε ένα προεδρικό διάταγμα που επιτρέπει στο αμερικανικό δημόσιο να «αποταμιεύει» σε Bitcoin και άλλους «ψηφιακούς πόρους». Την επόμενη ακριβώς ημέρα οργάνωσε συνέδριο στον Λευκό Οίκο για τα κρυπτονομίσματα με τη συμμετοχή των πιο μεγάλων κερδοσκόπων της Αμερικής.
Τον Μάιο ο Λευκός Οίκος στήριξε το ετήσιο συνέδριο του Bitcoin που, διόλου τυχαία, γίνεται στο Λάς Βέγκας (την παραδοσιακή πρωτεύουσα του τζόγου των ΗΠΑ) με τη συμμετοχή όχι μόνο του ίδιου του Σακς αλλά και του Μάικλ Πενς (του αντιπροέδρου των ΗΠΑ) και των δυο γιών του Τραμπ – που ενθουσίασαν το κοινό με μια εμπρηστική ομιλία ενάντια στις «μεγάλες τράπεζες»: «ειλικρινά θα ήθελα να δω κάποιες από τις μεγάλες τράπεζες να εξαφανίζονται, Ειλικρινά το αξίζουν».
Τον Ιούλιο το Κογκρέσο ενέκρινε ένα νομοσχέδιο για τα stablecoins – ένα νέο, σχετικά, είδος κρυπτονομίσματος του οποίου η αξία είναι «αγκυρωμένη» στην τιμή του δολαρίου (ή του ευρώ, της λίρας Αγγλίας, του χρυσού, των μετοχών κλπ). Σχεδόν ταυτόχρονα η Βουλή υπερψήφιζε δυο ακόμα νομοσχέδια σχετικά με τις «ψηφιακές αξίες» και τα έστειλε για την τελική έγκριση στο Κογκρέσο.
Οι αγορές είναι εκστασιασμένες. Η τιμή του Bitcoin σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο. Την περίοδο των αμερικανικών προεδρικών εκλογών, τον Νοέμβριου του 2024, ένα bitcoin άξιζε περίπου 70 χιλιάδες δολάρια. Τον Αύγουστο έφτασε στις 124 χιλιάδες. Από τα 200 δις το 2020, η κεφαλαιοποίηση της αγοράς των κρυπτονομισμάτων έχει φτάσει στα 4 τρισεκατομμύρια σήμερα.
Μιμητές
Ο Τραμπ δεν είναι μόνος. Την ώρα που «ο πυρετός των κρυπτονομισμάτων διαμορφώνει τους νέους Ροκφέλερ και Ροτσιλντς» (όπως γράφει χαρακτηριστικά το αμερικανικό περιοδικό Forbes) οι κυβερνήσεις μικρών και μεγάλων χωρών σπεύδουν, αλλόφρονες, να «πηδήξουν έγκαιρα στο τρένο».
Ανάμεσά τους φυσικά και ο Μητσοτάκης: τον Αύγουστο, τις ίδιες μέρες που το bitcoin απογειωνόταν, η κυβέρνηση δημοσίευσε στο ΦΕΚ (Φύλλο Εφημερίδας της Κυβέρνησης) -δηλαδή έθεσε σε εφαρμογή- τον νέο κανονισμό για «τα ανταλλακτήρια, τις εφαρμογές ψηφιακών πορτοφολιών και για κάθε επιχείρηση που επιθυμεί να παρέχει υπηρεσίες με κρυπτοστοιχεία». Η κυβέρνηση παρουσιάζει τον νέο κανονισμό σαν «αυστηρό»: «Η νέα διαδικασία», γράφει το in.gr, «αναμένεται να συνδεθεί και με ένα πιο αυστηρό πλέγμα ελέγχων που θα αφορούν στο ξέπλυμα χρήματος και τη φοροδιαφυγή. Η Αρχή Καταπολέμησης του Ξεπλύματος Μαύρου Χρήματος και η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) θα μπορούν να παρακολουθούν τις ροές κεφαλαίων, ενώ σε περίπτωση ύποπτων συναλλαγών θα ενεργοποιούνται έλεγχοι πόθεν έσχες και ακόμα και δέσμευση ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων».
Όπως ακριβώς και με τον ΟΠΕΚΕΠΕ, θα συμπληρώσουμε εμείς. Στην πραγματικότητα κανένας έλεγχος δεν πρόκειται να γίνει. Ούτε μπορεί να γίνει: οι ελεγκτικές αρχές δεν έχουν καν το προσωπικό που θα χρειαζόταν για να γίνουν αυτοί οι έλεγχοι. Οι εργαζόμενοι στην Επιτροπή Κεφαλαιοαγοράς είχαν κάνει δυο στάσεις εργασίας τον Φεβρουάριο, όταν είχε κατατεθεί το νομοσχέδιο για διαβούλευση. Αναθέτοντας αρμοδιότητες στην επιτροπή «οι οποίες με την υποστελέχωση και την έλλειψη των ειδικοτήτων που απαιτούνται είναι πρακτικά αδύνατον να διεκπεραιωθούν» έγραφε τότε η ανακοινωση τιυ Συλλόγου Εργαζομένων, η κυβέρνηση οδηγεί την Επιτροπή «σε ασφυκτικό εναγκαλισμό με το Υπουργείο» και εμποδίζει «την ανεξάρτητη λειτουργία της».
Το μόνο που θα κάνει ο νέος κανονισμός είναι να νομιμοποιήσει τα κρυπτονομίσματα και την ασυδοσία των εταιριών που τα διαχειρίζονται – και φυσικά να νομιμοποιήσει και τα κέρδη τους.
Τι είναι και τι δεν είναι τα κρυπτονομίσματα.
Το πρώτο που χρειάζεται να ξεκαθαρίσουμε είναι ότι τα κρυπτονομίσματα δεν είναι πραγματικά νομίσματα. Δεν μπορείς να πληρώσεις τον καφέ σου με bitcoin. Ούτε να ψωνίσεις στο σουπερμάρκετ. Ούτε υπάρχουν ATM από τα οποία θα μπορείς να σηκώσεις κάποια χρήματα (έστω και σε ευρώ ή δολάρια) από τον «λογαριασμό» που διατηρείς σε κάποιο κρυπτονόμισμα.
Υπάρχουν βέβαια και κάποιες εξαιρέσεις. Η Lamborghini, για παράδειγμα, (το φτηνότερό της μοντέλο κοστίζει μόλις 260 χιλιάδες δολάρια) δέχεται πληρωμές σε bitcoin. Μπορείτε επίσης να νοικιάσετε ένα ιδιωτικό jet για το ταξίδι σας από την Νέας Υόρκη στο Λονδίνο (στοιχίζει περίπου 80 χιλιάδες, για ένα άτομο, χωρίς επιστροφή εννοείται) από την FXAIR με bitcoin. Ή να πληρώσετε για το ταξίδι σας στο διάστημα με την Virgin Galactic. Και αν δεν είχε μεσολαβήσει το ατύχημα του 2023 θα μπορούσατε μάλλον να επισκεφθείτε και το ναυάγιο του Τιτανικού με το βαθυσκάφος της OceanGate (250 χιλιάδες ανά άτομο) και να εξοφλήσετε το ταξίδι με κρυπτονομίσματα.
Σε κάποιες περιοχές των ΗΠΑ υπάρχουν είναι αλήθεια και ΑΤΜ κρυπτονομισμάτων. Όχι στις ακριβές πλούσιες συνοικίες αλλά στις φτωχές και υποβαθμισμένες. Υπάρχει μόνο μια λεπτομέρεια: τα μηχανήματα αυτά δέχονται μόνο μετρητά – σε δολάρια τα οποία κατατίθενται στον «λογαριασμό» σου σε bitcoin, αφού αφαιρεθεί πρώτα η προμήθεια (συνήθως 20%) της εταιρίας. Όταν πρόκειται να αρπάξουν τα λεφτά των φτωχών, τα αφεντικά γίνονται εξαιρετικά ευρηματικά. Να σηκώσεις χρήματα από αυτά τα ATM απλά δεν μπορείς.
Παραμύθια
Τα κρυπτονομίσματα παρουσιάστηκαν (και παρουσιάζονται συχνά ακόμα) σαν μια δημοκρατική απάντηση στην κυριαρχία τόσο των μεγάλων, όσο και των κεντρικών τραπεζών πάνω στην οικονομία. Στην πράξη, το μόνο που έχουν καταφέρει είναι να πολλαπλασιάσουν την ασυδοσία των κάθε λογής «χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων και ιδρυμάτων» που κατά κανόνα ελέγχονται από τους ίδιους μεγαλοτραπεζίτες που ελέγχουν και τις μεγάλες τράπεζες.
Σε αντίθεση με τα κανονικά νομίσματα τα κρυπτονομίσματα δεν εκδίδονται από κάποια κεντρική τράπεζα (ούτε κάποια ιδιωτική όπως γινόταν παλιά). Ούτε στηρίζεται η απόδειξη της κατοχής κάποιου ποσού στα δεδομένα κάποιας τράπεζας – όπως γίνεται πχ με έναν κλασικό λογαριασμό ταμιευτηρίου. Στηρίζεται σε έναν αλγόριθμό (ένα πρόγραμμα υπολογιστή) και ένα ηλεκτρονικό αρχείο που περιλαμβάνει (στην περίπτωση του bitcoin τουλάχιστον) όλες τις συναλλαγές που έχουν γίνει μέχρι τώρα. Σήμερα το αρχείο αυτό έχει φτάσει στα 200GB -και συνεχίζει να μεγαλώνει.
Το σύστημα είναι έτσι φτιαγμένο που αποκλείει την παραχάραξη (ένα παλιό πρόβλημα όλων των νομισμάτων). Κάθε εγγραφή εξαρτάται από την προηγούμενη – για να παραχαράξεις μια παλιά συναλλαγή και να κλέψεις πχ κάποια bitcoin πρέπει να αλλάξεις όχι μόνο αυτή την εγγραφή αλλά και όλες που ακολουθούν. Επειδή το αρχείο αυτό όμως υπάρχει σε χιλιάδες αντίγραφα η παραχάραξη γίνεται αμέσως αισθητή και διαγράφεται αυτόματα. Εκτός των άλλων, οι εγγραφές είναι κρυπτογραφημένες (από αυτό έχουν πάρει το όνομά τους τα κρυπτονομίσματα).
Η αξία των κανονικών νομισμάτων ελέγχεται σήμερα από τις κεντρικές τράπεζες. Η ΕΚΤ έχει σαν αποστολή να κρατάει τον πληθωρισμό «κάτω αλλά κοντά» στο 2% -δηλαδή να χάνει το νόμισμα κάθε χρόνο λιγότερο (αλλά κοντά) από το 2% της αξίας του.
Τα κρυπτονομίσματα δεν ρυθμίζονται από κανέναν: η αξία τους ανεβαίνει και κατεβαίνει «σαν ασανσέρ» ανάλογα με τις προσδοκίες και τους φόβους των αγοραστών και των πωλητών. Το bitcoin έχει απογειωθεί φέτος όχι μόνο χάρη στην πριμοδότηση του Τραμπ αλλά και από τους φόβους που έχει δημιουργήσει για την σταθερότητα του δολαρίου η κόντρα του με την FED, την Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ. Δεν είναι μόνο τα κρυπτονομίσματα αυτά που ανεβαίνουν: ανεβαίνει και ο χρυσός – το ασφαλές καταφύγιο σε κάθε εποχή αναταραχής.
Όσο μεγαλύτερες είναι οι διακυμάνσεις τόσο καταλληλότερο γίνεται ένα νόμισμα ή ένα χρεόγραφό για κερδοσκοπία. Η κερδοσκοπία γύρω από τις ισοτιμίες των νομισμάτων έχει απογειωθεί γιατί οι κεντρικές τράπεζες δυσκολεύονται να ελέγξουν τον πληθωρισμό. Αλλά δεν έχει καμιά σχέση με το όργιο της κερδοσκοπίας που στήνουν τώρα γύρω από τα κρυπτονομίσματα.
Το 2008 η παγκόσμια οικονομία βυθίστηκε στην τρίτη μεγαλύτερη κρίση της ιστορίας της. Εκατομμύρια ζωές καταστράφηκαν από την ανεργία, την φτώχεια και την διάλυση κάθε κοινωνικής πρόνοιας. Τα αίτια της κρίσης αυτής ήταν πολύ βαθιά. Αλλά αυτό που την πυροδότησε ήταν το «σκάσιμο» της φούσκας των «στεγαστικών δανείων χωρίς εξασφάλιση» - ένα κερδοσκοπικό κόλπο που είχαν σκαρφιστεί οι μεγάλοι τραπεζίτες στις ΗΠΑ για να αρπάξουν τις οικονομίες των φτωχών.
Τώρα, 17 μόλις χρόνια μετά, ο Τραμπ πριμοδοτεί έναν νέο κερδοσκοπικό γύρο, ακόμα μεγαλύτερων διαστάσεων. Και οι μιμητές του από τη μια μέχρι την άλλη άκρη του πλανήτη τρέχουν να τον ακολουθήσουν.