Φάκελος: Πλειστηριασμοί - Μια μαύρη τρύπα που δεν κλείνει όσα σπίτια κι αν καταπιεί

Οι τράπεζες είναι σε δραματική κατάσταση -και αυτό παρά τα 50 δις που πήραν πρόσφατα από την Τρόικα για την "ανακεφαλαιοποίηση". Τα ταμεία τους συνεχίζουν να είναι άδεια -οι χορηγήσεις (τα δάνεια που έχουν δώσει) ξεπερνάνε κατά 60 ολόκληρα δισεκατομμύρια τις καταθέσεις. Οι δυνατότητές τους να δώσουν ακόμα και το πιο μικρό και ασήμαντο δάνειο -είτε προς τον ιδιωτικό είτε τον δημόσιο τομέα- είναι πρακτικά μηδενικές.

Από τα 50 δις δεν έμεινε ούτε μια δεκάρα: οι τράπεζες ξόδεψαν ολόκληρο το ποσό της ανακεφαλαιοποίησης για να εξοφλήσουν τα χρέη τους προς τον ELA, τον μηχανισμό έκτακτης ρευστότητας της Τράπεζας της Ελλάδας. Και παρά το τεράστιο αυτό ποσό δεν κατάφεραν ακόμα να ξεχρεώσουν: έχει μείνει ένα υπόλοιπο 16 δις το οποίο, όπως λένε οι ίδιοι οι τραπεζίτες, σύντομα θα καλυφθεί.

Οι τραπεζίτες είχαν, φυσικά, κάθε λόγο για να εξοφλήσουν τον ELA: το κανονικό επιτόκιο της ΕΚΤ είναι 0,5%. Του ELA 2,75%. Όπως κάθε κερδοσκόπος που σέβεται τον εαυτό του, οι τραπεζίτες κοίταξαν απλά το συμφέρον τους. Το γεγονός ότι τα 50 αυτά δις τα πήραν ουσιαστικά από το δημόσιο (το οποίο τα δανείστηκε από την Τρόικα) κάνει την πρόκληση ακόμα μεγαλύτερη. Εμείς πληρώνουμε τόκους στην Τρόικα για να αποκτήσουν οι τραπεζίτες δυνατότητα να δανείζονται με χαμηλότερο επιτόκιο. Η ύφεση, οι απολύσεις, το ενάμισι εκατομμύριο των ανέργων, αυτά είναι λεπτομέρειες μπροστά στο 2,25% της διαφοράς ανάμεσα στα επιτόκια.

Άστεγοι

Η βουλιμία, όμως, των τραπεζών είναι απεριόριστη. Τώρα ζητάνε και άλλα. Αν δεν πάρουν τα σπίτια μας, λέει ο Στουρνάρας, θα καταρρεύσουν. Τι είναι εκατό, διακόσιες ή ποιος ξέρει πόσες χιλιάδες άστεγοι μπροστά στην διάσωση των τραπεζών "μας";

Μέχρι πριν από λίγους μόνο μήνες τα μέσα μαζικής ενημέρωσης μας "πληροφορούσαν", σε όλους τους τόνους, ότι για την κατάσταση των τραπεζών φταίει το άρρωστο δημόσιο. Οι τράπεζες έλεγαν ήταν υγιείς και ακμαίες -αυτό που τις κατάστρεψε ήταν το κούρεμα του δημόσιου χρέους, το PSI, μας έλεγαν.

Τα 50 δις, όμως, ξεπερνάνε κατά πολύ αυτά που έχασαν από το PSI, αλλά οι τράπεζες συνεχίζουν να βρίσκονται στην κόψη του ξυραφιού. Στην πραγματικότητα αυτός που ήταν πάντα -και συνεχίζει να είναι- άρρωστος είναι ο ιδιωτικός τομέας. Τα ιδιωτικά χρέη προς τις τράπεζες ξεπερνάνε σήμερα τα 220 δις. Από αυτά η μερίδα του λέοντος, τα 155 δις, είναι επιχειρηματικά δάνεια. Τα στεγαστικά δάνεια -για τα οποία η κυβέρνηση θέλει να πετάξει τον κόσμο τώρα στους δρόμους- είναι κάτω από το μισό των επιχειρηματικών -72 δις. Τα καταναλωτικά δάνεια και οι πιστωτικές κάρτες δεν ξεπερνάνε μαζί τα 30 δις.

Πάνω από το 1/4 από αυτά τα χρέη έχουν σταματήσει εδώ και πολύ καιρό ακόμα και τυπικά να εξυπηρετούνται. Το πραγματικό νούμερο είναι σίγουρα πολύ μεγαλύτερο -πολλοί μιλάνε ακόμα και για 100 δις ή και ακόμα περισσότερα: οι τράπεζες προσπαθούν να κρύψουν την πραγματική έκταση των "κόκκινων δανείων" για να συγκαλύψουν την τραγική τους κατάσταση. Με 100 δις λιγότερα όλες οι ελληνικές τράπεζες είναι ουσιαστικά χρεοκοπημένες.

Οι τραπεζίτες έχουν δραματική ανάγκη από χρήμα. Για αυτό πιέζουν για την άρση της απαγόρευσης των πλειστηριασμών. Ο Σαμαράς λέει ότι με την άρση θα εξαναγκαστούν αυτοί που έχουν καταθέσεις στις τράπεζες να εξοφλήσουν τα στεγαστικά τους δάνεια. Αλλά οι τράπεζες δεν ενδιαφέρονται για τα λεφτά που θα μεταφερθούν από τον ένα λογαριασμό στον άλλο: δεν θέλουν μπαγιάτικο χρήμα, φρέσκο θέλουν. Και το θέλουν τώρα -τόσο επιτακτικά όπως θέλει κάθε ναρκομανής την δόση του. Αυτό που ονειρεύονται είναι να "πουλήσουν" τα στεγαστικά δάνεια στην διεθνή αγορά -αφού τα "ομολογοποιήσουν" πρώτα, όπως έκαναν ακριβώς και οι αμερικανικές τράπεζες με τα στεγαστικά δάνεια των φτωχών πριν από την κατάρρευση της Λήμαν Μπράδερς.

Μα ποιος θα αγοράσει χρεωκοπημένα δάνεια, θα αναρωτηθεί δίκαια κάποιος; Αστεία ερώτηση. Η «ελεύθερη αγορά», όπως είναι γνωστό, έχει τις απαντήσεις ακόμα και για τα πιο δύσκολα ερωτήματα: τα Vulture Funds, τα "Χαρτοφυλάκια Γύπες" είναι η απάντηση. Τα ταμεία αυτά έγιναν διάσημα τις προηγούμενες δεκαετίες από τη δράση τους στην Αφρική: αγόραζαν ομόλογα χρεοκοπημένων χωρών, κοψοχρονιά εννοείται. Στην συνέχεια κατέφευγαν στα δικαστήρια, διεκδικώντας τα λεφτά "τους", στο ακέραιο προφανώς. Τις δίκες αυτές τις κέρδιζαν εύκολα -οι φτωχές χώρες της Αφρικής δεν είχαν κατά κανόνα λεφτά ούτε καν για δικηγόρο.

Αρπακτικά

Ύστερα, με τις αποφάσεις κατάσχεσης των περιουσιακών στοιχείων της χώρας στο χέρι, άρπαζαν τα λεφτά από την ανθρωπιστική βοήθεια που προσέφεραν οι φιλανθρωπικές οργανώσεις και οι διεθνείς οργανισμοί για τον εμβολιασμό των παιδιών, την καταπολέμηση του Aids ή την εξασφάλιση καθαρού νερού. Αυτοί είναι οι «σωτήρες» που θέλει να προσελκύσει ο Στουρνάρας. Γι’ αυτό, Τρόικα και κυβέρνηση βιάζονται να απελευθερώσουν τους πλειστηριασμούς.

Τα σχέδια τους δεν είναι, όμως, μόνο απάνθρωπα: είναι και επικίνδυνα. Με την άρση της απαγόρευσης των πλειστηριασμών, λένε οι οικονομολόγοι, η «προσφορά» ακινήτων θα απογειωθεί και οι τιμές τους θα πέσουν στα τάρταρα. Το αποτέλεσμα θα είναι ένα νέο κύμα από «κόκκινα δάνεια»: κανένας δεν θα συνεχίσει να εξυπηρετεί τα δάνειά του, όταν οι δόσεις ξεπερνούν την αξία του ακινήτου. Η απελευθέρωση των πλειστηριασμών κινδυνεύει να βυθίσει ολόκληρη την ελληνική οικονομία σε μια ακόμα μεγαλύτερη κρίση: η τιτλοποίηση των στεγαστικών δανείων, όπως θυμάται πια ο καθένας έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην χρεοκοπία της Λήμαν Μπραδερς το 2008 και στα δραματικά γεγονότα που την ακολούθησαν -και την ακολουθούν μέχρι και σήμερα.

Οι τραπεζίτες ξέρουν τους κινδύνους. Και ο Στουρνάρας τους ξέρει. Αλλά δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς: όταν πνίγεσαι προσπαθείς να σωθείς με κάθε θυσία, ό,τι συνέπειες και αν έχει αυτό για το αύριο. Όσο για τους φτωχούς και τους άστεγους: παράπλευρες απώλειες.




Ληστεία με «κοινωνικά κριτήρια»

Ένα νέο, τρομαχτικό, κύμα αστέγων απειλεί να δημιουργήσει η άρση της απαγόρευσης των πλειστηριασμών που προωθεί η κυβέρνηση. Τα "κοινωνικά κριτήρια" του Σαμαρά και του Βενιζέλου δεν είναι παρά ένα προπέτασμα καπνού. Στο στόχαστρο της επίθεσης δεν είναι οι "επιτήδειοι", που κερδοσκοπούν, υποτίθεται, εκμεταλλευόμενοι την απαγόρευση: από τους φτωχούς, τους άνεργους, τους συνταξιούχους, τις πολυμελείς οικογένειες που δεν τα βγάζουν πέρα θέλει να αρπάξει τα σπίτια η κυβέρνηση.

Η άρση των πλειστηριασμών δεν αφορά μόνο 8.000 ακίνητα, όπως έτρεξαν να γράψουν τα φιλομνημονιακά μέσα μαζικής ενημέρωσης. Ούτε θα περιοριστεί στους «έχοντες και κατέχοντες». Στην επόμενη φάση θα επεκταθεί σε όλους.

Ο Σαμαράς δηλώνει ότι θα προστατευτούν αυτοί που «αποδεδειγμένα εξαιτίας της κρίσης δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους». Τι σημαίνει, όμως, «αποδεδειγμένα»; Ο νέος εργαζόμενος με το μεροκάματο των 22,83 ευρώ (μεικτά εννοείται) μπορεί να εξυπηρετήσει τα δάνεια του; Ο συνταξιούχος των 300 ευρώ πόσα θα πρέπει να δίνει στους τραπεζίτες κάθε μήνα για να μην βρεθεί στο καταχείμωνο με μια κουβέρτα στο παγκάκι;

Αποδεκτές δαπάνες

Το υπουργείο Ανάπτυξης, γράφουν οι εφημερίδες, έχει αρχίσει να συντάσσει μια λίστα με τις «αποδεκτές δαπάνες διαβίωσης» -μια λίστα δηλαδή στην οποία θα αναφέρεται τι δικαιούνται να ξοδεύουν για το φαγητό, την θέρμανση, το ντύσιμο, την μόρφωση των παιδιών τους κλπ οι «υπήκοοί» τους. Το υπόλοιπο, το «καθαρό εισόδημα» θα πηγαίνει στις τράπεζες για την εξόφληση των δανείων. Δεν χρειάζεται και μεγάλη φαντασία για να προβλέψει κανείς πόσες θα είναι οι ανάγκες που θα μας εγκρίνει: ένα πιάτο φαΐ και πολύ σας πάει...

Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης έκαναν λόγο για «αναδίπλωση της κυβέρνησης» και «άδειασμα» του Στουρνάρα. Η αιτία, γράφουν, ήταν η «ανταρσία» των βουλευτών της συγκυβέρνησης που απειλούσαν να μην ψηφίσουν το νομοσχέδιο αν έφτανε με την αρχική του μορφή στη Βουλή. Και είναι αλήθεια, πολλοί βουλευτές όχι μόνο του ΠΑΣΟΚ αλλά και της ίδιας της Ν.Δ. έκαναν εμπρηστικές δηλώσεις. Μέχρι και ο Λοβέρδος (που δηλώνει τώρα πρόεδρος του κόμματος Συμφωνία για μια Νέα Ελλάδα) κατέθεσε τροπολογία στη Βουλή με την οποία ζητούσε παράταση της απαγόρευσης για έναν ακόμα χρόνο.

Όμως δεν είναι η «ανταρσία» των βουλευτών αυτό που φοβάται η κυβέρνηση: αυτό που φοβάται είναι η πραγματική, ζωντανή, ανταρσία του κόσμου στους δρόμους. Όλοι προβλέπουν ότι το φθινόπωρο που έρχεται θα είναι θερμό και η κυβέρνηση, που λίγους μόνο μήνες πριν παρίστανε την «σκληρή» κάνει ό,τι μπορεί για να αποφύγει μια ακόμα μετωπική σύγκρουση. Για αυτό καταφεύγει στα ψέματα για τους «επιτήδειους», την «προστασία των ευπαθών ομάδων» και τα «κοινωνικά κριτήρια».

Τα ψέματα, όμως, έχουν όπως είναι γνωστό πάντα πολύ κοντά ποδάρια.




Παράνοια

Η άρση της απαγόρευσης των πλειστηριασμών, λέει ένας από τους διαδομένους νεοφιλελεύθερους μύθους, είναι απαραίτητος όρος για την αναθέρμανση της αγοράς των ακινήτων. Η απαγόρευση των πλειστηριασμών, λέει η κυβερνητική προπαγάνδα, είναι ο βασικός λόγος για τον οποίο οι τράπεζες έχουν σταματήσει να χορηγούν στεγαστικά δάνεια. Πώς μπορεί να εγκρίνει μια τράπεζα ένα δάνειο όταν ο νόμος δίνει το δικαίωμα στον δανειολήπτη να πάψει να πληρώνει -χωρίς καμιά απολύτως συνέπεια; Η άρση, λένε, θα διορθώσει αυτή την "στρέβλωση της αγοράς".

Πρόκειται για ξετσίπωτο ψέμα. Στην πραγματικότητα αυτό που θεωρούν "στρέβλωση" της αγοράς είναι το μεγάλο ποσοστό ιδιοκτησίας πρώτης κατοικίας στην Ελλάδα -το ίδιο το γεγονός δηλαδή ότι πολλοί άνθρωποι στην χώρας ζούνε σε δικό τους διαμέρισμα.

“Σπάνη”

Η οικονομία, γράφει ο Σάμιουελσον στο κλασικό του βιβλίο (αυτό που διδασκόταν επί δεκαετίες σε όλα σχεδόν τα πανεπιστήμια της Δύσης), ασχολείται με τις ανταλλαγές των αγαθών που υπάρχουν "σε σπάνη". Ο αέρας, γράφει είναι απαραίτητος για την ζωή. Αλλά δεν μπορεί να γίνει εμπόρευμα, γιατί υπάρχει άφθονος στον κόσμο.

Η πρώτη κατοικία δεν είναι τόσο άφθονη στην Ελλάδα ώστε να μην υπάρχει καθόλου αγορά -όπως γίνεται με τον αέρα. Αλλά η αγορά είναι "άρρωστη", "στρεβλωμένη" γιατί υπάρχει "άφθονη". Για να εξυγιανθεί πρέπει να δημιουργηθεί "σπάνη" -κύματα αστέγων με άλλα λόγια.

Μοιάζει παρανοϊκό; Είναι. Τόσο παρανοϊκό όσο και ο καπιταλισμός.