Διεθνή
Παναμάς: Ξεσηκωμός για την ακρίβεια

12/7, Διαδήλωση συμπαράστασης στους απεργούς εκπαιδευτικούς στον Παναμά. Φωτό: Arnulfo Franco/AP

Από τις αρχές Ιούλη εξελίσσονται στον Παναμά μαζικές και διαρκείς διαδηλώσεις ενάντια στην ακρίβεια. Την αρχή έκαναν τα συνδικάτα των εκπαιδευτικών που κήρυξαν τριήμερη απεργία στις 6 Ιούλη. Όμως, καθώς η απεργία θα έληγε, οι εκπαιδευτικοί είχαν ήδη μετατραπεί στο κέντρο ενός μεγάλου κινήματος που πάλευε ενάντια στην κυβέρνηση και τις συμφωνίες της με το ΔΝΤ. 

Έτσι οι εκπαιδευτικοί πήραν απόφαση να μετατρέψουν την τριήμερη απεργία σε διαρκείας. Φοιτητές, οργανώσεις ιθαγενών και άλλα κομμάτια της εργατικής τάξης συσπειρώνονταν στις διαδηλώσεις και σε κάποια τμήματα της χώρας η κατάσταση έπαιρνε χαρακτήρα εξέγερσης, καθώς οργανώθηκαν συνελεύσεις στις οποίες συζητούσαν συλλογικά τα αιτήματα και τα επόμενα βήματα των κινητοποιήσεων. Την Τετάρτη 13 Ιούλη, ένα από τα πιο δυνατά συνδικάτα της χώρας, το Suntracs, που οργανώνει κυρίως οικοδόμους, προχώρησε σε 24ωρη απεργία. Στο μεταξύ, ολόκληρη η χώρα είχε παραλύσει από άκρη σε άκρη, καθώς οι τοπικές συνελεύσεις των εκπαιδευτικών, των φοιτητών και των ιθαγενών έπαιρναν αποφάσεις και έκλειναν τις μεγάλες εθνικές οδούς.

Η αφορμή για τις διαδηλώσεις ήταν η απόφαση της κυβέρνησης να αυξήσει την τιμή της βενζίνης στα 3,95 δολάρια το γαλόνι. Η αύξηση της βενζίνης και των άλλων καυσίμων συμπαρέσυρε προς τα πάνω όλα τα βασικά αγαθά. Όλα τα παράγωγα του πετρελαίου εισάγονται στον Παναμά και η κυβέρνηση ορίζει τη μέγιστη τιμή. Με τις ευλογίες του ΔΝΤ, η κυβέρνηση του Λαουρεντίνο Κορτίσο αποφάσισε ότι ήταν ώρα να εκτιναχθεί η τιμή. Το ΔΝΤ έδωσε “βοήθεια” στον Παναμά στην αρχή της πανδημίας, μιας και η οικονομία του αναμενόταν να χτυπηθεί ιδιαίτερα από τη μείωση του παγκόσμιου εμπορίου. Το 2021, ο Παναμάς έπαιρνε τα συγχαρητήρια των τραπεζιτών γιατί έδειχνε να βγαίνει από την κρίση και το ΑΕΠ του να παίρνει γρήγορα την ανηφόρα. Ενώ τα νούμερα έκαναν τον Παναμά “παράδειγμα επιτυχίας”, τα αφεντικά είχαν αξιοποιήσει την ευκαιρία και είχαν χτυπήσει τους μισθούς και είχαν πετάξει πολύ κόσμο έξω από τη δουλειά. Η ανεργία ήταν 10% τον Απρίλη και οι επισφαλείς σχέσεις εργασίας είχαν φτάσει το 50%. Πάνω σε όλα αυτά, εκμεταλλεύτηκαν την κατάσταση για να αρχίσουν να αυξάνουν τις τιμές και να ξεζουμίζουν τον κόσμο.

Κυβερνητικός πανικός

Ο πανικός της κυβέρνησης μπροστά στις επεκτεινόμενες απεργίες και τους αποκλεισμούς των εθνικών οδών την έσπρωξε αφενός να υπόσχεται κάθε μέρα όλο και χαμηλότερη τιμή στη βενζίνη και να δεσμευτεί για πάγωμα των τιμών σε κάποια από τα βασικά αγαθά. Αφετέρου προσπάθησε να στήσει τραπέζι διαλόγου με το κίνημα ώστε να πιέσει τις ηγεσίες να ανοίξουν τους δρόμους και να μην ξεσπάσει γενική απεργία.

Το περασμένο σαββατοκύριακο ο διάλογος έφτασε υποτίθεται σε συμφωνία. Η βενζίνη κατέβηκε από τα 3,95 στα 3,25. Τα διεθνή μέσα ενημέρωσης που μέχρι τότε δεν είχαν δώσει την παραμικρή σημασία στο κίνημα που απλωνόταν, τώρα δημοσίευσαν την είδηση πως οι δρόμοι ανοίγουν και τα πράγματα επιστρέφουν στην ομαλότητα. Όμως, δεν φαίνεται πως κατάφεραν να επιβάλουν τον έλεγχο. Τη Δευτέρα 18 Ιούλη, το συνδικάτο των εκπαιδευτικών ανακοίνωσε πως δεν αποδέχεται τη “Χάρτα” που υπέγραψε η κυβέρνηση με τις οργανώσεις που κυρίως εκπροσωπούν τους ιθαγενείς, και πως συνεχίζει τον αγώνα. Οι τοπικές οργανώσεις των εκπαιδευτικών είχαν ήδη εξεγερθεί ενάντια στην πρόταση για κλείσιμο του αγώνα, χωρίς να ληφθούν υπόψη μια σειρά αιτήματα τα οποία δεν περιορίζονται στη βενζίνη αλλά περιλαμβάνουν για παράδειγμα την αύξηση του ποσοστού του προϋπολογισμού για την Παιδεία στο 6% του ΑΕΠ. Παράλληλα, κάτω από την πίεση του κόσμου που συνέχιζε τους δρόμους, και η ηγεσία των ιθαγενών ανακοίνωσε πως δεν θα τηρήσει τους όρους της συμφωνίας και θα συνεχίσει τον αγώνα.

Οι οργανώσεις των αφεντικών δηλώνουν οργισμένες που η κυβέρνηση δεν είναι σε θέση να ανοίξει τους δρόμους και να επιβάλει την τάξη. Διαμαρτύρονται γιατί “έχουν χάσει εκατομμύρια” από τα κλεισίματα. Ο κόσμος της δουλειάς έχει δουλέψει αυτά τα εκατομμύρια και έχει χάσει πολλά περισσότερα μέσα στα χρόνια της κρίσης. Ο αγώνας του τελευταίου μήνα δείχνει ότι μπορεί να τα πάρει πίσω.