Η Δύση προετοιμάζεται να αποσύρει τα στρατεύματά της από το Αφγανιστάν. Όμως, η επέμβαση των Γάλλων στο Μαλί και η κρίση των ομήρων στην Αλγερία δείχνουν πως ανοίγει ένα νέο μέτωπο στο Μαγρέμπ (τη βορειοδυτική Αφρική) το οποίο μπορεί να κρατήσει “ακόμη και για δεκαετίες”, σύμφωνα με τον βρετανό πρωθυπουργό.
Για να καταλάβουμε τι συμβαίνει, πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι ολόκληρη η αφρικανική ήπειρος την τελευταία περίοδο αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία για τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις της Δύσης. Η βασική αιτία είναι η εκτίναξη των τιμών των πρώτων υλών, με τα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου που βρίσκονται κάτω από το έδαφος ή στα ανοιχτά των ακτών της Αφρικής να είναι τα πλέον ελκυστικά.
Κάποια από αυτά τα αποθέματα είναι σε χρήση από καιρό. Το συγκρότημα Ιν Αμενάς, στην αλγερινή έρημο όπου εξελίσσεται η κρίση με τους ομήρους, παρέχει το 2% του φυσικού αερίου της Δυτικής Ευρώπης. Όμως τώρα η Μοζαμβίκη, μια πολύ φτωχή χώρα μακριά στα νότια της Αφρικής, βλέπει κι αυτή τις πολυεθνικές να διαγκωνίζονται για το ποιος θα αποκτήσει πρόσβαση στα αποθέματα άνθρακα και αερίου.
Η εμπλοκή στην Αφρική γίνεται όλο και σημαντικότερη για όλες τις μεγάλες καπιταλιστικές χώρες. Η Γαλλία έχει μακρά ιστορία στρατιωτικών επεμβάσεων στις παλιές της αποικίες, στο Μαγρέμπ και τη Δυτική Αφρική. Στην Ανατολική Αφρική, η Βρετανία είχε γίνει ο πάτρωνας του καθεστώτος των Τούτσι στη Ρουάντα, παρόλο που πρόσφατα πήρε αποστάσεις, όταν έβγαζαν πλέον μάτια οι προσπάθειες της Ρουάντας να αποσταθεροποιήσει την τεράστια και πλούσια σε φυσικούς πόρους γειτονική Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, που δεν έχουν αποικιακό παρελθόν στην Αφρική, το τελευταίο διάστημα έχουν γίνει πιο δραστήριες στην περιοχή. Το Πεντάγωνο έχει πλέον μια Αφρικανική Διοίκηση, η οποία, όπως θα δούμε, έχει πιάσει ήδη δουλειά.
Η Ρουάντα δεν είναι το μοναδικό βρόμικο καθεστώς που στηρίζει η Δύση. Στα ΜΜΕ εμφανίστηκαν διάφορα εγκωμιαστικά για την “σκληρότητα” των αλγερινών ειδικών δυνάμεων. Οι στρατιώτες αυτοί απέκτησαν τις βάρβαρες δεξιότητές τους σε έναν άγριο εμφύλιο πόλεμο που κόστισε 200 χιλιάδες ζωές στη δεκαετία του '90. Ξέσπασε όταν ο αλγερινός στρατός αρνήθηκε να αποδεχθεί στην εξουσία ένα μετριοπαθές ισλαμιστικό κόμμα, το οποίο είχε κερδίσει τις κοινοβουλευτικές εκλογές.
Όταν ο Μουαμάρ Καντάφι εγκατέλειψε το πυρηνικό πρόγραμμα της Λιβύης, το 2003, οι μυστικές υπηρεσίες της Δύσης άρχισαν να τον υποστηρίζουν, ως ακόμη ένα ανάχωμα ενάντια στον Ισλαμισμό. Ο πόλεμος που ανέτρεψε τον Καντάφι οδήγησε σε περισσότερη αποσταθεροποίηση του Μαγρέμπ, σκορπίζοντας καλά εξοπλισμένους ισλαμιστές μαχητές από τη Λιβύη σε ολόκληρη την περιοχή.
Η γαλλική επέμβαση στο βόρειο Μαλί ενάντια στους ισλαμιστές ενόπλους που βρίσκονταν σε συμμαχία με τους νομάδες Τουαρέγκ είναι ακόμη ένας αποσταθεροποιητικός παράγοντας. Ο Πάτρικ Κόμπερν γράφει στην εφημερίδα Ιντιπέντεντ:
“Η Αλγερία, η Λιβύη, ο Νίγηρας και η Μπουρκίνα Φάσο έχουν όλες εξαθλιωμένες και ενεργητικές μειονότητες Τουαρέγκ. Οι κυβερνήσεις τους προσποιούνται πως η βασική τους έγνοια είναι ο κίνδυνος του ισλαμικού φονταμενταλισμού, επειδή μ' αυτόν τον τρόπο ασκούνται πιέσεις στην Ουάσινγκτον, το Λοδίνο, το Παρίσι και τη Μόσχα. Όμως, η πρόσφατη ιστορία της περιοχής δείχνει πως η πραγματική τους έγνοια είναι το αποσχιστικό κίνημα των Τουαρέγκ. Η απειλή γίνεται ακόμη σημαντικότερη διότι, όσο φτωχοί και να είναι οι Τουαρέγκ, συχνά ζουν πάνω σε τεράστια κοιτάσματα πετρελαίου, αερίου, ουρανίου και πολύτιμων μεταλλευμάτων.”
Αντίβαρο
Ο Κόμπερν αναφέρει πηγές που ισχυρίζονται πως η κυβερνηση του Μαλί είχε ενθαρρύνει τους τζιχαντιστές της “αλ-Κάιντα στο Μαγρέμπ” να αναπτυχθούν στο Βορρά, ως αντίβαρο στους αυτονομιστές Τουαρέγκ.
Οι Τάιμς της Νέας Υόρκης αναφέρουν μια αδέξια επέμβαση και του Πενταγώνου. Οι ειδικές δυνάμεις των ΗΠΑ κατεύθυναν ένα πρόγραμμα στρατιωτικής εκπαίδευσης σε ολόκληρη την περιοχή του Μαγρέμπ και της Δυτικής Αφρικής, ξοδεύοντας 520-600 εκατομμύρια δολάρια μέσα στα τελευταία τέσσερα χρόνια. Το Μαλί ήταν “εξαιρετικός σύμμαχος”.
Όμως, πέρσι, ο στρατός του Μαλί έκανε πραξικόπημα και στη συνέχεια οι Τουαρέγκ διοικητές των τριών από τις τέσσερις επίλεκτες μονάδες που πολεμάνε στο βόρειο Μαλί έστρεψαν τις δυνάμεις τους κατά των πραξικοπηματιών. “Ήμουν εξαιρετικά απογοητευμένος βλέποντας έναν στρατό με τον οποίο είχαμε εκπαιδευτική σχέση να συμμετέχει σε πραξικοπηματική ανατροπή μιας εκλεγμένης κυβέρνησης”, έλεγε τον περασμένο μήνα, με ντροπιασμένο ύφος, ο στρατηγός Κάρτερ Χαμ, επικεφαλής της Αφρικανικής Διοίκησης των ΗΠΑ.
Συνεπώς, πίσω από το δράμα της κρίσης των ομήρων και την στρατιωτική εκστρατεία των Γάλλων στο Μαλί βρίσκονται πολύ πιο σύνθετες οικονομικές και πολιτικές σχέσεις. Βλέπουμε τοπικά καθεστώτα να κάνουν ελιγμούς για να μείνουν στην εξουσία, και το μεγαλύτερο καπιταλιστικό κράτος της Δύσης να προσπαθήσει να ενισχυθεί σε μια περιοχή της οποίας η οικονομική σημασία αυξάνεται. Αν θυμηθούμε επίσης σε πόση φτώχεια ζουν οι περισσότεροι Αφρικανοί, θα πρέπει να περιμένουμε ακόμη περισσότερες εκρήξεις.