Μαλί: Τα εγκλήματα του Γαλλικού ιμπεριαλισμού

Ο δείκτης ανθρώπινης ανάπτυξης του ΟΗΕ φέρνει το Μαλί στην 13η χειρότερη θέση από όλες τις χώρες του κόσμου. Οι άνδρες ζουν κατά μέσο όρο 51 χρόνια και οι γυναίκες 53. Όμως, δεν ήταν πάντα έτσι.

Δύο πόλεις του σημερινού Μαλί, το Τιμπουκτού και η Τζενέ αποτελούσαν το κέντρο μιας μεγάλης αυτοκρατορίας που κυριάρχησε για αιώνες στην Δυτική Αφρική. Ήταν πόλεις - κόμβοι για το εμπόριο της Σαχάρας, με το οποίο τα εμπορεύματα έφταναν από την καρδιά της Αφρικής μέχρι την Ευρώπη, την Ινδία και αντίστροφα. Ήταν ταυτόχρονα πόλεις όπου αναπτύχθηκαν τα γράμματα, οι τέχνες και οι επιστήμες. Έργα της αρχαίας ελληνικής και λατινικής γραμματείας διασώθηκαν σε αραβικές μεταφράσεις.

Το 1510, ο Λέων ο Αφρικανός που περιηγήθηκε στην περιοχή έγραφε: “Εδώ υπάρχουν πολλά καταστήματα και πολλοί έμποροι, ιδιαίτερα όσον αφορά τα υφαντά και τα βαμβακερά ρούχα. Σε αυτήν την περιοχή, υπάρχει πληθώρα από σιτηρά, ζώα, γάλα και βούτυρο. Ο πλούσιος βασιλιάς έχει μια εκπληκτική και καλοδιατηρημένη αυλή. Βρίσκει κανείς γιατρούς, δικαστές, ιερείς και άλλους μορφωμένους ανθρώπους.”

Η σπουδαιότητα των πόλεων αυτών υποχώρησε σταδιακά όταν οι Πορτογάλοι άρχισαν να στήνουν αποικίες στις ακτές της Αφρικής και να ελέγχουν το εμπόριο, ένα εμπόριο που πλεόν περιλάμβανε ανθρώπινες ψυχές που μεταφέρονταν κατά εκατομμύρια για να δουλέψουν σαν σκλάβοι. Στα τέλη του 19ου αιώνα οι Γάλλοι προσαρτούν το Μαλί αρχικά στη Σενεγάλη και στη συνέχεια το κάνουν κομμάτι του “Γαλλικού Σουδάν”.

Το 1960 αναγκάστηκαν να δώσουν ανεξαρτησία στο Μαλί, όμως η χώρα είχε υποφέρει από έναν αιώνα στράγγισμα του πλούτου της και του ανθρώπινου δυναμικού της. Οι πρώτες μετααποικιακές κυβερνήσεις επιχειρούν να εκσυγχρονίσουν τη χώρα, χρησιμοποιώντας το κράτος ως βασικό εργαλείο, και με προσπάθεια συμμαχιών με το Ανατολικό Μπλοκ. Ο δρόμος αυτός δεν θα λειτουργήσει.

Εξάλλου, τα γαλλικά στρατεύματα επί στρατηγού ντε Γκολ συνέχισαν να κάνουν επεμβάσεις στην περιοχή (στη Μαυριτανία, το Τσαντ, το Νίγηρα) για να μην αφήσουν τις παλιές τους αποικίες να ξεφύγουν από τον οικονομικό έλεγχο. Ένα πραξικόπημα το 1968 θα επιβεβαιώσει τη στροφή του Μαλί προς τους παλιούς του αποικιοκράτες σε αναζήτηση οικονομικής και πολιτικής βοήθειας. Ούτε αυτή η στροφή στην ελεύθερη αγορα θα δώσει λύση, ενώ η μεγάλης κλίμακας ξηρασία που θα πλήξει την περιοχή στις αρχές της δεκαετίας του '70 και τη δεκαετία του '80 θα δώσει θανατηφόρα χτυπήματα στην κτηνοτροφία την αγροτική παραγωγή, κοστίζοντας χιλιάδες νεκρούς. Η κυβέρνηση θα σταθεροποιηθεί μόνο μετά από αλλεπάλληλα κύματα άγριας καταστολής.

Το Μάρτη του '91 θα ξεσπάσει εξέγερση με τους φοιτητές και τους εργάτες να δίνουν μάχες στο δρόμο απέναντι σε πραγματικά πυρά. Τα γεγονότα θα οδηγήσουν το '92 στις πρώτες δημοκρατικές εκλογές. Ο δρόμος της ανάπτυξης όμως θα παραμείνει κλειστός, παρά τις διαρκείς “προσπάθειες” του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Ο οικονομολόγος Τζόζεφ Στίγκλιτς έχει υπολογίσει πως μέσα στη δεκαετία του '90 το Μαλί πήρε βοήθεια 38 εκατομμύρια δολάρια, αλλά έχασε 43 εκατομμύρια λόγω της πτώσης των τιμών από τις καταργημένες επιδοτήσεις που του επιβλήθηκαν.

Όλα αυτά τα χρόνια οι κυβερνήσεις του Μαλί είχαν να αντιμετωπίσουν μια σειρά εξεγέρσεις των νομάδων Τουαρέγκ στα βόρεια της χώρας, που διεκδικούν ανεξαρτησία. Η άρχουσα τάξη που διαδέχθηκε τη γαλλική αποικιοκρατία θεωρούσε τους κτηνοτρόφους Τουαρέγκ κατάλοιπο του παρελθόντος και εμπόδιο για την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό.

Η πρώτη εξέγερσή τους ξέσπασε το 1962, μετά την ανεξαρτησία. Η δεύτερη εξέγερση στις αρχές της δεκαετίας του '90. Η τρίτη εξέγερση ξεκίνησε το 2012, με αφορμή το νέο πραξικόπημα που ανέτρεψε την κυβέρνηση του Μαλί.

Στο μεταξύ, στα βόρεια της χώρας είχαν ήδη αρχίσει να αναπτύσσονται ομάδες Ισλαμιστών με κύρια προέλευση την Αλγερία, η οποία επίσης είχε βιώσει τη βαρβαρότητα της γαλλικής αποικοιοκρατίας. Στην Αλγερία, ο στρατός το 1991 δεν άφησε τους μετριοπαθείς ισλαμιστές να σχηματίσουν κυβέρνηση, παρότι είχαν κερδίσει τις εκλογές. Ακολούθησε ένα λουτρό αίματος κάτω από τα χειροκροτήματα της Γαλλίας και ολόκληρης της Δύσης. Ολόκληρα χωριά ισοπεδώθηκαν και πολλές χιλιάδες βασανίστηκαν και κατέληξαν στη φυλακή. Μια νέα γενιά αντί να αποκηρύξει τον ισλαμισμό, στράφηκε σε πιο ακραίες εκδοχές του, ακόμη και στην τυφλή βία. Ορισμένοι πολέμησαν στο Αφγανιστάν ή σε άλλα μέτωπα. Κάποιες ομάδες συμμάχησαν αργότερα με τους Τουαρέγκ κατά της κυβέρνησης του Μαλί.

Η υποκρισία των ιμπεριαλιστών είναι τεράστια. Η φτώχεια και η υπανάπτυξη της Δυτικής Αφρικής είναι προϊόν της γαλλικής αποικιοκρατίας. Ο ισλαμικός ριζοσπαστισμός είναι αποτέλεσμα της ιμπεριαλιστικής πίεσης πάνω στις χώρες, όπου η πλειοψηφία του πληθυσμού ασπάζεται το Ισλάμ. Ο πόλεμος του Ολάντ στο Μαλί δεν είναι “ανθρωπιστικός” αλλά η επιστροφή του δολοφόνου στον τόπο του εγκλήματος για πολλοστή φορά.