Διεθνή
Πολιτικός σεισμός στην Ισπανία

Η Άντα Κολάου μετά τη νίκη της στην Βαρκελώνη

Στροφή αριστερά, κρίση για τη δεξιά και αβεβαιότητα για την πολιτική σταθερότητα της χώρας μέχρι τις εθνικές εκλογές που πρέπει να γίνουν στα τέλη της χρονιάς. Αυτό έφεραν τα αποτελέσματα των εκλογών της 24ης του Μάη. 
 
Η νίκη της Άντα Κολάου στις δημοτικές εκλογές της Βαρκελώνης είναι το σύμβολο όλης της πολιτικής στροφής των τελευταίων τεσσάρων χρόνων. Η ηγέτης του κινήματος κατά των εξώσεων, που ξεπετάχτηκε ως συνέχεια του 15Μ (των αγανακτισμένων), κατέβηκε υποψήφια Δήμαρχος, συμμάχησε με το Ποδέμος και αναδείχθηκε πρώτη στη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του κράτους.
 
Ο δεξιός πρωθυπουργός, Ραχόι, πριν από λίγους μήνες πέρασε το “νόμο-φίμωτρο” για να περιορίσει το δικαίωμα στη διαδήλωση και την αντίσταση. Οι εκλογές έδειξαν τι άποψη έχει για όλα αυτά η πλειοψηφία του κόσμου. Όχι απλά δεν φοβήθηκε, αλλά έστειλε στη Δημαρχία τη γυναίκα που είναι ταυτισμένη με την αντίσταση στην καταστολή, αλλά και με τη σύγκρουση με τους τραπεζίτες και τη λιτότητα. Ταυτόχρονα, η υποψηφιότητα του CUP (συμμαχίας της αντικαπιταλιστικής Αριστεράς) στη Βαρκελώνη, που πολλοί νόμιζαν ότι θα σαρωνόταν κάτω από την επιτυχία της Κολάου, είχε ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα, 7,4%, και εξέλεξε τρεις δημοτικούς συμβούλους (το 2011 είχε λιγότερο από 2% και κανέναν σύμβουλο).
 
Αντίστοιχα στη Μαδρίτη, η δικαστίνα Μανουέλα Καρμένα, γνωστή ανάμεσα σε άλλα για τη δράση της για τα δικαιώματα των κρατούμενων και ενάντια στην αστυνομική βία, υποστηριζόμενη από το Ποδέμος συγκέντρωσε πάνω από 30%.
 
Κρίση διακυβέρνησης
 
Η άρχουσα τάξη στο ισπανικό κράτος είχε επιλέξει να κρύψει το κεφάλι της στην άμμο και να κάνει πως δεν βλέπει αυτό που ερχόταν στις εκλογές. Στις περσινές ευρωεκλογές τα δυο μεγάλα κόμματα έχασαν πέντε εκατομμύρια ψήφους. Κι όμως, ο Ραχόι συνέχιζε να επαναλαμβάνει πως πρόκειται για στιγμιαία υποχώρηση, και είχε πείσει ένα μέρος της ηγεσίας της Δεξιάς ότι στο τέλος ο κόσμος θα επέστρεφε σε αυτό που παραδοσιακά ψήφιζε. Το αποτέλεσμα δεν είναι μόνο η μαζική στροφή αριστερά, αλλά και μια κατάσταση που μπορεί να μετατραπεί σε κρίση διακυβέρνησης του ίδιου του κράτους.
 
Το ισπανικό κράτος αποτελείται από 19 Αυτόνομες Περιφέρειες, κάθε μία από τις οποίες διοικείται από τη δική της κυβέρνηση. Στις 24 Μάη πραγματοποιήθηκαν δημοτικές εκλογές σε όλους τους δήμους της χώρας, και περιφερειακές εκλογές σε 13 από τις Περιφέρειες. Το Λαϊκό Κόμμα -η Δεξιά- εκλέγει 3.500 λιγότερους δημοτικούς συμβούλους σε σχέση με το 2011. Χάνει την απόλυτη πλειοψηφία σε περισσότερους από 500 Δήμους. Άλλους 1000 δημοτικούς συμβούλους χάνει το PSOE. Από μόνο του είναι πολύ δυνατό χτύπημα, όμως με τον ένα ή τον άλλο τρόπο σε τρεις βδομάδες θα υπάρχουν Δήμαρχοι σε όλη τη χώρα, μιας και ο εκλογικός νόμος αν δεν υπάρξει συμμαχία μεταξυ των παρατάξεων, επιτρέπει να αναλάβει τη διοίκηση ο πρώτος σε ψήφους συνδυασμός.
 
Το μεγάλο, και πρωτοφανές για το ισπανικό πολιτικό σύστημα, πρόβλημα ανοίγει στις Αυτόνομες Περιφέρειες. Το Λαϊκό Κόμμα χάνει τον έλεγχο, και πουθενά δεν είναι σίγουρο τι είδους κυβέρνηση θα προκύψει, αν μπορεί να προκύψει χωρίς νέες εκλογές. Στην Αραγονία, τη Ναβάρα και τις Βαλεαρίδες νήσους έχουν προκύψει παζλ με πολύ δύσκολη λύση που χρειάζονται τη συγκυβέρνηση τουλάχιστον τριών κομμάτων. Στην Ανδαλουσία, τη μεγαλύτερη περιφέρεια της χώρας, όπου οι εκλογές έγιναν πρόωρα πριν από δυο μήνες, ακόμη δεν έχει σχηματιστεί κυβέρνηση.
 
Μπροστά στον κίνδυνο της ακυβερνησίας και στο προφανές μήνυμα των αποτελεσμάτων, η άρχουσα τάξη αναγνωρίζει τη στροφή στα αριστερά. Οι εφημερίδες που μέχρι χτες αντιμετώπιζαν το Ποδέμος ως του περιθωρίου, τώρα προτείνουν τις συγκυβερνήσεις της Σοσιαλδημοκρατίας (PSOE) με το Ποδέμος ως αναγκαίες λύσεις. Σε μια τέτοια περίπτωση, εκτός από την Ανδαλουσία που είναι σε εκκρεμότητα, η Εξτρεμαδούρα, οι Αστούριες και η Καστίλη - Λα Μάντσα θα περάσουν σε Κεντροαριστερή συγκυβέρνηση Ποδέμος - PSOE. Με κέντρο αυτή τη συμμαχία αλλά με ανάγκη και τρίτου συμμάχου, κεντροαριστερές κυβερνήσεις μπορούν να σχηματιστούν και στην Αραγονία, τις Βαλεαρίδες και την Κοινότητα της Βαλένσιας.
 
Στη Βαλένσια, 4η μεγαλύτερη περιφέρεια της χώρας με 5 εκατομμύρια πληθυσμό, το Λαϊκό Κόμμα υπέστη το μεγαλύτερο στραπάτσο. Σε ένα από τα παραδοσιακά άντρα της, η Δεξιά έχασε σχεδόν το 50% των ψήφων της. Η υποψηφιότητα του Compromis (με κέντρο τον βαλενσιανό αριστερό εθνικισμό) εκτινάχθηκε από το 7% στο 18%, ενώ το Ποδέμος πέρασε το 11%.
 
Τράπουλα
 
Οι συνδυασμοί τοπικών κυβερνήσεων (που γίνονται ακόμη πιο πολύπλοκοι αν πάμε στο επίπεδο των Δήμων) ανακατεύουν την τράπουλα με ένα τρόπο που δυσκολεύει τους σχεδιασμούς ενόψει των εθνικών εκλογών αλλά και για το τι θα προκύψει στη συνέχεια. Μέχρι πρόσφατα, όλα τα σημάδια έδειχναν ότι η άρχουσα τάξη έσπρωχνε προς ένα “μεγάλο” συνασπισμό μεταξύ των δυο μεγάλων κομμάτων. 
 
Η πρόσφατη ανάδειξη των “Θιουδαδάνος”, ενός κόμματος που πολλοί το συγκρίνουν με το Ποτάμι στην Ελλάδα οδήγησε κάποιους να αναθαρρήσουν, θεωρώντας πως θα έδινε λύση είτε ως σύμμαχος, ως συγκολλητική ουσία, και ως ανάχωμα για την άνοδο του Ποδέμος. Στην πράξη, οι Θιουδαδάνος επιτάχυναν την κρίση της Δεξιάς και τώρα βρίσκονται στο δίλημμα είτε να συγκυβερνήσουν με τη Δεξιά (σε πέντε Περιφέρειες, ανάμεσά τους η Κοινότητα της Μαδρίτης) και έτσι να αποκαλυφθούν σαν αυτό που είναι -κομμάτι της δεξιάς πολυκατοικίας, είτε να γίνουν αιτία αστάθειας.
 
Το Λαϊκό Κόμμα βλέπει το σενάριο παραμονής στην εξουσία να εξανεμίζεται. Έτσι, από την επόμενη μέρα ξεκίνησαν οι εσωκομματικές πιέσεις για έκτακτο συνέδριο και για αλλαγή ηγεσίας. Ο Ραχόι έχει δηλώσει ότι δεν παραιτείται πριν τις εθνικές εκλογές. Στο μεταξύ, στις Περιφερειακές και δημοτικές εκλογές κάηκαν και πολλοί από τους βαρόνους του κόμματος που θα μπορούσαν να είναι εναλλακτικές λύσεις.
 
Ας κρατήσουμε και μια ενδιάμεση κρίσιμη ημερομηνία, τις 27 Σεπτέμβρη. Ο πρόεδρος της Καταλωνίας, Αρτούρ Μας, έχει εξαγγείλει πρόωρες Περιφερειακές εκλογές. Στόχος του ίδιου ήταν να αποφύγει το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία για το οποίο είχε δεσμευτεί. Όμως αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι οι εκλογές θα έχουν και δημοψηφισματικό χαρακτήρα, ανοίγοντας κάθε είδους προοπτική για τη διάσπαση του ισπανικού κράτους. 
 
Ανάμεσα στις καλές ειδήσεις είναι και η εξαφάνιση των φασιστών από τον πολιτικό χάρτη. Η διαρκής κινητοποίηση της πρωτοβουλίας Ενότητα Ενάντια στο Φασισμό και το Ρατσισμό οδήγησε την φασιστική “Πλατφόρμα” από τους 67 σε 8 Δημοτικούς Συμβούλους.
 
“Παραδόξως”, οι εκλογές έπιασαν το Ποδέμος μέσα σε μια περίοδο εσωτερικής κρίσης. Πριν από μερικές βδομάδες, παραιτήθηκε από την ηγεσία το νο3 του κόμματος, ο Χουάν Κάρλος Μονεδέρο. Ήταν το αποκορύφωμα μιας μάχης γραμμών, με κυρίαρχο πόλο το νο2 του κόμματος, Ίνιγκο Ερεχόν, ο οποίος υποστηρίζει ανοιχτά τη στροφή του Ποδέμος μακριά από την Αριστερά και προς το κέντρο. Η τακτική του Ερεχόν έχει οδηγήσει σε σχεδόν διαλυτική κατάσταση τους “Κύκλους” (τοπικές οργανώσεις) του Ποδέμος, με τη λογική ότι η οικοδόμηση από τα κάτω έδωσε ό,τι είχε να δώσει και τώρα αποτελεί εμπόδιο στη στροφή που πρέπει να κάνει το Ποδέμος προς το “μεσαίο χώρο”. Μεγάλα τμήματα των αγωνιστών που έχτισαν το Ποδέμος τους πρώτους μήνες έχουν αποχωρήσει ή απενεργοποιηθεί. Σε κόντρα όμως με τη λογική του Ερεχόν, οι δημοσκοπήσεις τους τελευταίους μήνες δείχνουν ότι το Ποδέμος έχασε τη δυναμική της σίγουρης νίκης στις επερχόμενες εθνικές εκλογές. Αντί να πείσει τους συντηρητικούς ψηφοφόρους, η λογική του Ερεχόν απομάκρυνε την κρίσιμη μεγάλη μειοψηφία που αναζητά ριζοσπαστική εναλλακτική. Ο Πάμπλο Ιγκλέσιας αναγκάστηκε να αρθρογραφήσει για να πάρει αποστάσεις από τη δεξιά γραμμή του Ερεχόν, χωρίς ωστόσο να θέτει σε αμφισβήτηση τη γενική γραμμή.
 
Χτύπημα
 
Οι επιτυχίες στη Βαρκελώνη και τη Μαδρίτη είναι ένα ακόμη χτύπημα στη λογική Ερεχόν, μιας και ακριβώς σε αυτά τα δύο σημεία το εκλογικό κατέβασμα ήταν έντονα κινηματικό και ριζοσπαστικό - και αυτό έδωσε καρπούς. Σε ολόκληρη τη χώρα, οι ψήφοι του Ποδέμος είναι έντονα αυξημένοι στις γειτονιές της εργατικής τάξης. 
 
Τα δύσκολα διλήμματα, όμως, αρχίζουν τώρα. Τι θα σημάνουν οι πιθανές συμμαχίες με το PSOE; Πόσα ακόμη βήματα πίσω θα κάνει η ηγεσία του Ποδέμος για να συγκυβερνήσει; Έτσι κι αλλιώς το εκλογικό πρόγραμμα του Ποδέμος πλέον έχει απορρίψει τη διαγραφή οποιουδήποτε μέρους του χρέους και κοιτάει με το μικροσκόπιο όλα τα ριζοσπαστικά αιτήματα που βγαίνουν μέσα από το κίνημα.
 
Στο μεταξύ, διάφορα κομμάτια της εργατικής τάξης παίρνουν σοβαρά υπόψη τους την πολιτική κρίση και βγαίνουν σε μαχητικές κινητοποιήσεις. Ο αγώνας σύμβολο των τελευταίων βδομάδων είναι η απεργία διαρκείας των εργαζόμενων στις υπεργολαβίες της Μοβιστάρ, της μεγαλύτερης εταιρείας τηλεπικοινωνιών. Μεταξύ άλλων έχουν καταλάβει το μεγαλύτερο κατάστημα της εταιρείας, στο πιο κεντρικό σημείο της Βαρκελώνης, μετατρέποντάς το σε κέντρο δράσης και αλληλεγγύης. Τα ψέματα του Ραχόι περί οικονομικής ανάκαμψης οδηγούν περισσότερο κόσμο να βγαίνει σε επιθετικούς αγώνες, ζητώντας ένα κομμάτι από αυτή την υποτιθέμενη ανάκαμψη. Η υποχώρηση της Δεξιάς και η άνοδος της Αριστεράς μπορεί να δώσει φτερά σε αυτούς τους αγώνες μέσα στο καλοκαίρι. Και είναι αυτοί οι αγώνες που θα κρίνουν πραγματικά με τι όρους θα φτάσει το σκουριασμένο πολιτικό σύστημα της Ισπανίας ως τις εθνικές εκλογές.