ΜΟΣΟΥΛΗ
Η πολιορκία της Μοσούλης μπαίνει στο δεύτερό της μήνα και σίγουρα δεν αποδεικνύεται ο περίπατος που περιέγραφε ένα τμήμα της ιρακινής ηγεσίας. Τώρα οι περισσότερες προβλέψεις λένε πως όταν ο Τραμπ αναλάβει και επίσημα πρόεδρος των ΗΠΑ στα τέλη Γενάρη, οι μάχες θα συνεχίζονται. Οι δυνάμεις των επιτιθέμενων περηφανεύονται ότι πρόκειται για τη μεγαλύτερη συμμαχία που έχει στηθεί στο Ιράκ μετά την εισβολή του 2003. Ιρακινός στρατός, Κούρδοι Πεσμεργκά, πολιτοφυλακές με ιρανική στήριξη, αμερικάνικη συμμετοχή και καθοδήγηση, ρώσικα όπλα και άλλοι πολλοί, στη μάχη ενάντια στο ISIS που έχει καταλάβει την πόλη από το 2014.
Κι όμως παρά τη συμμετοχή των καλύτερων ιρακινών ταξιαρχιών, των υπερμοντέρνων τεθωρακισμένων του αμερικάνικου στρατού, των πολλαπλών εκτοξευτήρων πυραύλων από τη Ρωσία, και της αεροπορικής κάλυψης της επίθεσης, προς το παρόν οι ανακαταλήψεις γίνονται στα περίχωρα της Μοσούλης. Όλο και περισσότερο οι μάχες γίνονται σώμα με σώμα, γειτονιές αλλάζουν χέρια τρεις και τέσσερις φορές καθώς, σύμφωνα τουλάχιστον με τους δημοσιογράφους που είναι ενσωματωμένοι στον επιτιθέμενο στρατό, το δίκτυο των τούνελ που έχει κατασκευάσει το ISIS, του έχουν δώσει τη δυνατότητα να εμφανίζεται ξαφνικά πίσω από την πλάτη των επιτιθέμενων.
Αυτό που δεν μεταδίδουν οι ενσωματωμένοι δημοσιογράφοι είναι η βαρβαρότητα της επίθεσης και η διάλυση που αφήνει πίσω της αυτή η τεράστια επιχείρηση. Οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων καταγγέλλουν ότι ήδη υπάρχουν δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι που “δεν έχουν πρόσβαση σε νερό, φαγητό, ηλεκτρικό και βασικές υπηρεσίες υγείας”, όχι στις περιοχές του ISIS, αλλά στις περιοχές που ανακαταλαμβάνονται και στα γύρω χωριά. Συνολικά, οι αισιόδοξες προβλέψεις λένε πως όταν τελειώσει, με τον ένα ή άλλο τρόπο, η ανακατάληψη, πάνω από 700 χιλιάδες άνθρωποι θα βρίσκονται ξεκρέμαστοι και θα χρειάζονται να τους προσφερθεί κατάλυμα, φαγητό, νερό και άλλη υποστήριξη.
Η κατάληψη της Μοσούλης από το ISIS ήταν η μεγαλύτερη επιτυχία του μέσα στο Ιράκ. Ο ιρακινός στρατός ρεζιλεύτηκε. Mέσα σε λιγότερο από μια βδομάδα είχε εγκαταλείψει μια από τις σημαντικότερες πόλεις της χώρας στα χέρια 1500 μαχητών του ISIS. Όμως, οι περιγραφές που θέλουν το ISIS απλώς μια βάρβαρη τρομοκρατική οργάνωση και το απόλυτο κακό, δεν μπορούν να εξηγήσουν το μέγεθος της σημερινής μάχης, ούτε, πολύ περισσότερο, αυτό που θα ξημερώσει όταν η μάχη τελειώσει.
Στην βρετανική εφημερίδα Ιντιπέντεντ, ο Κούρδος πρώην αντικυβερνήτης της Μοσούλης λέει πως “το ένα τρίτο του πληθυσμού υποστηρίζει το ISIS, το μεγαλύτερο μέρος των υπόλοιπων έχει αποδεχτεί παθητικά την κατάσταση και μόνο ένα μικρό ποσοστό αντιστάθηκε”. Σημειώνει επίσης πως οι αναφορές για σημαντική ένοπλη αντίσταση κατά του ISIS μέσα στη Μοσούλη ήταν “σε μεγάλο βαθμό προπαγάνδα στοχευμένη για τα ΜΜΕ”, όπως και ότι, αν και υπάρχουν πολλοί ξένοι μαχητές στη Μοσούλη, “στην πλειονότητά τους οι μαχητές είναι Ιρακινοί”.
Ανεξάρτητα από το αν έχει δίκιο σε όλα αυτά ο Κούρδος πολιτικός, η μάχη για τη Μοσούλη είναι σίγουρο ότι δεν είναι απλώς μια μάχη ενάντια στο ISIS, αλλά ένα κομμάτι του παζλ για το ξαναμοίρασμα ολόκληρου του Ιράκ και της Συρίας, ένα ξαναμοίρασμα που έχει ήδη ξεκινήσει.
Καταγγελίες
Το “Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων” ήδη καταγγέλλει ότι οι Κουρδικές δυνάμεις που επιτίθενται στη Μοσούλη, μετά την “απελευθέρωση” ισοπεδώνουν κυριολεκτικά όλα τα σπίτια που ανήκουν σε Άραβες. Όλοι οι σουνίτες Άραβες κάτοικοι της Μοσούλης αντιμετωπίζονται ως υποστηρικτές του ISIS και πιθανοί πληροφοριοδότες των τρομοκρατών. Για τους Κούρδους κατοίκους δεν ισχύει το ίδιο. Πρόκειται για εθνικές εκκαθαρίσεις των περιοχών, ήδη στη διάρκεια του πολέμου. Οι ενσωματωμένοι δημοσιογράφοι όμως, προτιμάνε να προβάλλουν εικόνες γυναικών που πετάνε τις μπούρκες στις γειτονιές που ανακαταλαμβάνονται, για να δώσουν στην επιχείρηση “απελευθερωτικό” χαρακτήρα. Τα διεθνή μέσα αναπαράγουν ότι το ISIS θα χρησιμοποιήσει τους άμαχους ως “ανθρώπινη ασπίδα”, όμως φαίνεται ότι τουλάχιστον ένα μέρος του πληθυσμού βλέπει το ISIS ως ασπίδα απέναντι στα σχέδια των “απελευθερωτών”.
Πέρα από τα ψέματα και τις υποκρισίες, αυτό που προδιαγράφεται είναι η επανάληψη σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό της κατάστασης που έδωσε εξαρχής χώρο στο ISIS. Το Ιράκ βυθίστηκε την περασμένη δεκαετία στις μοιρασιές ανάμεσα στις πολλές εθνότητες, γλωσσικές κοινότητες και θρησκείες του. Καθώς οι ΗΠΑ έψαχναν τον οποιονδήποτε τρόπο να επαναφέρουν κάποια σταθερότητα μετά τη διάλυση που έφερε η εισβολή και η κατοχή, η ιρακινή κυβέρνηση τους πρόσφερε “διαίρει και βασίλευε”. Η κουρδική ηγεσία μετέτρεπε το ιρακινό Κουρδιστάν ολοένα και περισσότερο σε ανεξάρτητο κράτος, η σιιτική ηγεσία καπάρωνε τον έλεγχο του πολιτικού παιχνιδιού και ολόκληρου του δημόσιου τομέα. Ταυτόχρονα, η Βαγδάτη μοιραζόταν με τείχη και με ανταλλαγές πληθυσμών. Οι σουνίτες Άραβες έμεναν στο περιθώριο όλης αυτής της μοιρασιάς. Ένα κομμάτι της σουνιτικής άρχουσας τάξης, έφτασε να βλέπει θετικά τη συνεργασία με το ISIS.
Τώρα, η κουρδική ηγεσία θα θελήσει να απλώσει ακόμη περισσότερο τα σύνορα του ιρακινού Κουρδιστάν. Σε αντίστοιχες συνθήκες το 2014 πήρε τον έλεγχο του Κιρκούκ. Οι σιιτικές πολιτοφυλακές που πολεμάνε στη Μοσούλη θα επιχειρήσουν να κερδίσουν ζωτικό χώρο προς τη Συρία -το διάδρομο που σήμερα ελεγχει το ISIS.
Στην πραγματικότητα τα πράγματα είναι πολύ πιο ανεξέλεγκτα. Οι Αμερικάνοι έχουν υποτίθεται δεσμεύσει Κούρδους και πολιτοφυλακές να μην μπουν αυτόνομα στη Μοσούλη, από το φόβο εκκαθαρίσεων. Αλλά ποιός θα σταματήσει ποιόν τις επόμενες βδομάδες; Η Τουρκία έχει στρατό στα σύνορα, αλλά και σε μία βάση εντός του Ιράκ, και λέει ότι θα κινηθεί αν δει ότι δεν διαφυλάσσονται τα συμφέροντα των πληθυσμών που υποτίθεται ότι προστατεύει.
Ράκα: Με τα μάτια στραμμένα στο “σύμμαχο”
Σε απόσταση μικρότερη από 500 χιλιόμετρα από τη Μοσούλη, έχει ξεκινήσει μια ακόμη πολιορκία, αυτή της Ράκα, της αποκαλούμενης πρωτεύουσας του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία. Η ισορροπία δυνάμεων και εκεί προμηνύει το αλληλοφάγωμα πολύ σύντομα. Οι “Δημοκρατικές Δυνάμεις” που έχουν τις κουρδικές πολιτοφυλακές στο κέντρο τους βρίσκονται επικεφαλής της επίθεσης. Οι Αμερικάνοι ξέρουν ότι η Ράκα δεν μπορεί να πέσει χωρίς τους Κούρδους, όμως χρειάζεται να καθησυχάσουν την Τουρκία ότι αυτό που εξελίσσεται δεν είναι ντε φάκτο δημιουργία μιας ενιαίας κουρδικής οντότητας που θα απλώνεται κατά μήκος των σημερινών συνόρων με τη Συρία.
Έτσι στην επίθεση συμμετέχουν και αραβικές πολιτοφυλακές που έχουν τη στήριξη της Τουρκίας. Όμως όλοι μπαίνουν στη μάχη με τα μάτια στραμμένα στο “σύμμαχο” παρά στον αντίπαλο. Το προηγούμενο επεισόδιο που εξελίχθηκε 160 χλμ βορειοδυτικά, στην Τζαράμπλους, στα τέλη Αυγούστου, έγινε η αφορμή για να μπει ο τουρκικός στρατός εντός Συρίας. Εκεί, τελικά αποφεύχθηκε μια άμεση σύγκρουση μεταξύ Κούρδων και Τούρκων εντός Συρίας, αλλά η Ράκα ανεβάζει ακόμη περισσότερο τη θερμοκρασία.
Στο μεταξύ, πιο δυτικά, οι σφαγές του καθεστώτος και των Ρώσων προστατών του συνεχίζονται και εντείνονται στο Χαλέπι, ενώ στην ανατολική Μεσόγειο, στα ανοιχτά της Συρίας πλέει από την περασμένη βδομάδα το ρώσικο αεροπλανοφόρο Αντμιράλ Κουζνετσόφ.
Η Συρία και το Ιράκ έχουν μετατραπεί σε ένα ενιαίο γήπεδο όπου αναμετράνε τις δυνάμεις τους μικροί και μεγάλοι πολέμαρχοι, μικρές και μεγάλες δυνάμεις. Όλοι όσοι παρεμβαίνουν χρησιμοποιούν το ίδιο λεξιλόγιο: απελευθέρωση, σταθερότητα, μάχη ενάντια στη βαρβαρότητα, δικαιώματα. Αυτό που ακούγεται όλο πιο δυνατά όμως δεν είναι οι λέξεις, αλλά οι κανονιοβολισμοί και οι βομβαρδισμοί.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο εξελίσσεται και το καινούργιο κύμα καταστολής που έχει εξαπολύσει ο Ερντογάν κατά του κουρδικού κινήματος στην Τουρκία. Η τουρκική ηγεσία βλέπει το έδαφος να κινείται κάτω από τα πόδια της, τη Συρία και το Ιράκ να ξαναμοιράζονται όπως μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και την προοπτική να βρεθεί με δυο κουρδικά κράτη στα σύνορά της. Την ίδια στιγμή που η ίδια η κυβέρνηση αναθεωρεί τις προβλέψεις για την οικονομία ακόμη περισσότερο προς τα κάτω, η λίρα βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο έναντι του δολαρίου εδώ και 30 χρόνια και οι διεθνείς οικονομικοί οίκοι στέλνουν τα τουρκικά ομόλογα στην κατηγορία των σκουπιδιών. Δεν είναι απλώς οι “μεγαλομανίες” του Ερντογάν που προκαλούν την καταστολή. Είναι ο φόβος ολόκληρης της άρχουσας τάξης ότι η αναταραχή στη Συρία και το Ιράκ θα περάσει εντός τουρκικών συνόρων. Ξεσπάνε πάνω στο HDP για να κόψουν τον αέρα σε ολόκληρη την Αριστερά και το κουρδικό κίνημα. Το αν θα τους περάσει εξαρτάται και από εμάς. Ο αγώνας ενάντια στον πόλεμο σε Ιράκ και Συρία, απέναντι σε όλους τους “απελευθερωτές” και “ειρηνοποιούς”, η αλληλεγγύη στο κίνημα της Τουρκίας και η μάχη για ανοιχτά σύνορα για όλους τους πρόσφυγες είναι τα δικά μας άμεσα καθήκοντα.