Μια και μόνη λέξη αρκεί για να συνοψίσει κανείς τα συμπεράσματα της διήμερης εαρινής συνόδου του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου που έγινε, την περασμένη εβδομάδα στην Ουάσιγκτον: η λέξη "κίνδυνος". Κίνδυνος από τον προστατευτισμό, κίνδυνος από την εκτίναξη των οικονομικών ανισοτήτων, κίνδυνος από την καθήλωση της παραγωγικότητας της εργασίας, κίνδυνος από την άνοδο του "λαϊκισμού", κίνδυνος από την γεωπολιτική αστάθεια, κίνδυνος από τον πόλεμο και την τρομοκρατία, κίνδυνος, κίνδυνος, κίνδυνος...

Η παγκόσμια οικονομία κινήθηκε με γρηγορότερους ρυθμούς από την περασμένη χρονιά. Το 2016 το παγκόσμιο ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 3.1%. Φέτος το ΔΝΤ περιμένει μια αύξηση της τάξης του 3.5%. Αλλά αυτή η βελτίωση οφείλεται κύρια στην "εκπληκτική αντοχή" της Κίνας -που συνεχίζει, παρά τα προβλήματά της, να είναι ο πρωταθλητής της παγκόσμιας ανάπτυξης. Αν εξαιρέσουμε την Κίνα και μερικές ακόμα "αναπτυσσόμενες οικονομίες", τα νούμερα είναι αποκαρδιωτικά: οι ρυθμοί ανάπτυξης στις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Ιαπωνία, στις τρεις σημαντικότερες αναπτυγμένες περιοχές του πλανήτη, βρίσκονται καθηλωμένοι σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. 

Το ΔΝΤ προβλέπει φέτος ανάπτυξη 2.3% για τις ΗΠΑ, 1.7% για τη Γερμανία, 1.3% για τη Γαλλία, 1% για την Ιαπωνία. Οι προβλέψεις αυτές είναι οι καλύτερες εδώ και πέντε χρόνια, σημειώνουν πανηγυρικά οι απολογητές του συστήματος. Και είναι. Αλλά ακόμα και η Καθημερινή αναγκάζεται να παραδεχτεί ότι "παραμένουν χαμηλότεροι από τις προηγούμενες δεκαετίες" (24.4.2017). Οι συνέπειες του "κραχ" του 2008, με άλλα λόγια, δεν έχουν ακόμα ξεπεραστεί. Η ίδια η Κριστίν Λαγκάρντ παραδέχεται ότι το κενό που έχει αφήσει πίσω της η κρίση που ξέσπασε με την κατάρρευση της Λήμαν Μπράδερς αντιστοιχεί σε ένα 5% περίπου του παγκόσμιου ΑΕΠ:  είναι σαν να έχει χάσει η παγκόσμια οικονομία μια ολόκληρη Ιαπωνία, για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης. 

Αλλά και αυτή η αναιμική ανάκαμψη είναι εξαιρετικά επισφαλής. Στις ανακοινώσεις του το ΔΝΤ απέφυγε αυτή τη φορά -κάτω από την πίεση του υπουργού Οικονομικών του Τραμπ- τις σκληρές εκφράσεις ενάντια στον "κίνδυνο του προστατευτισμού". Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θεωρεί τον κίνδυνο αυτό παρελθόν. Κάθε άλλο.

Παζάρια

Ο Τραμπ στην προεκλογική περίοδο είχε υποσχεθεί ούτε λίγο ούτε πολύ να κηρύξει έναν ιδιότυπο εμπορικό πόλεμο σε βάρος "εχθρών και φίλων", στο όνομα της προστασίας της απασχόλησης των Αμερικανών εργατών που, υποτίθεται, "απειλούνται" από την Κίνα και τις άλλες αναπτυσσόμενες οικονομίες. Πριν από μερικές εβδομάδες ο πρόεδρος της Κίνας επισκέφθηκε επίσημα την Ουάσιγκτον. Το Πεκίνο, παραδέχεται τώρα επίσημα η κυβέρνηση των ΗΠΑ, δεν χειραγωγεί το νόμισμά του. Η Σύνοδος του ΔΝΤ ήταν μια ευκαιρία για τους ισχυρούς του πλανήτη να συνεχίσουν τα δικά τους παζάρια.

Τα πράγματα όμως είναι πολύ διαφορετικά όταν μιλάμε για τους "από κάτω" -για τους εργάτες, τη νεολαία, τους φτωχούς. "Η κυρία Λαγκάρντ και ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας Τζιμ Γιόνγκ Κιμ, ζήτησαν από τις κυβερνήσεις να εντείνουν τις προσπάθειές τους να βοηθήσουν αυτούς που μένουν οικονομικά πίσω", γράφει ο ανταποκριτής του πρακτορείου ειδήσεων Associated Press. "Αλλιώς, μια αντεπίθεση ενάντια στην παγκοσμιοποίηση θα μπορούσε να πιέσει κυβερνήσεις να υιοθετήσουν πολιτικές προστατευτισμού που θα ζημιώσουν το παγκόσμιο εμπόριο και την ανάπτυξη". 

 Σύμφωνα με τα ίδια τα στοιχεία του ΔΝΤ, τα "οφέλη" από την παγκοσμιοποίηση έχουν μοιραστεί πολύ ανόμοια μέσα στην κοινωνία. Εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης έχει αυξηθεί η ανισότητα. Τα εισοδήματα του 1% των πλουσιότερων ανθρώπων στη Δύση αυξάνονται σε τριπλάσιο ρυθμό, συγκριτικά με το υπόλοιπο 99% του πληθυσμού.

Και η ιστορία δεν τελειώνει εδώ. Τι κάνει αυτό το 1% αυτόν τον τεράστιο πλούτο που έχει συσσωρεύσει στα χέρια του; Η απάντηση είναι απλή: τον "τζογάρει" στις διεθνείς χρηματαγορές και τα διεθνή χρηματιστήρια σε μια προσπάθεια να αρπάξει ακόμα μεγαλύτερο πλούτο από τους φτωχούς. Οι επενδύσεις έχουν πατώσει, η παραγωγικότητα της εργασίας έχει καθηλωθεί και η ανεργία καλπάζει.

Και ύστερα είναι οι "γεωπολιτικοί κίνδυνοι". Το παρακάτω απόσπασμα από την βρετανική εφημερίδα The Guardian είναι αποκαλυπτικό:

"Λίγο πριν την εαρινή σύνοδο ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας.. κάλεσε για μια επείγουσα πριμοδότηση της ανάπτυξης... Το ίντερνετ και τα κινητά τηλέφωνα, είπε, έχουν αποκαλύψει στους λαούς των φτωχών χωρών πως ζουν οι πλουσιότεροι. Η αποτυχία να ανταποκριθούμε στις ελπίδες των αναπτυσσόμενων λαών κινδυνεύει να δημιουργήσει τις συνθήκες για πόλεμο, τρομοκρατία και αυξημένη μετανάστευση". Μπα; Δεν είναι, δηλαδή, το Ισλάμ υπεύθυνο για αυτά τα δεινά;  Όσο χυδαία είναι η ισλαμοφοβική “θεωρία”, άλλο τόσο γελοία είναι η θεωρία ότι για όλα φταίει το ...ιντερνετ. Οι θεματοφύλακες του συστήματος χρεώνουν τους φόβους τους οπουδήποτε αλλού εκτός από το ίδιο το σύστημά τους.

* Το διάγραμμα παρουσιάζει τους ρυθμούς ανάπτυξης από το 2000 μέχρι σήμερα για τις “αναδυόμενες αγορές” (πάνω γραμμή), τις “αναπτυγμένες οικονομίες (κάτω γραμμή) και την παγκόσμια οικονομία (μεσαία γραμμή). Οι  προβλέψεις για τα επόμενα χρόνια δείχνουν με το ζόρι επιστροφή στους ρυθμούς της ύφεσης του 2001.

Περίμεναν “ελαφρύνσεις”, ήρθαν νέες απαιτήσεις

Σε μια ακόμα ψυχρολουσία εξελίχθηκε η "μάχη" της εαρινής συνόδου του ΔΝΤ για την κυβέρνηση του Τσίπρα. Η Αθήνα είχε εναποθέσει, μετά τη Μάλτα, στους "διαδρόμους της συνόδου" τις ελπίδες της για μια επιτάχυνση της αξιολόγησης και της συζήτησης για την ελάφρυνση του χρέους. 

Η "σφαλιάρα" όμως ήρθε πριν ακόμα προλάβει να φτάσει η αντιπροσωπεία στην Ουάσιγκτον. Την Τρίτη το ΔΝΤ ανακοίνωσε την αναθεώρηση των προβλέψεών του για τους ρυθμούς ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας -από το 2.8% στο 2.2%. Την Τετάρτη, αναθεώρηση της εκτίμησής του για το πρωτογενές πλεόνασμα -στο 2% του ΑΕΠ για το 2018, μιάμιση μονάδα κάτω, δηλαδή, από τον στόχο του 3.5% που είχε αποδεχτεί η Ελλάδα στη Μάλτα. Το συμπέρασμα του ΔΝΤ: χρειάζονται και νέα πρόσθετα μέτρα, ύψους 2.7 δις Ευρώ. 

Η ελληνική πλευρά αμφισβητεί αυτές τις εκτιμήσεις. Το Σαββατοκύριακο η κυβέρνηση ανακοίνωσε ένα πρωτογενές πλεόνασμα "μαμούθ" για το 2016: 6.9 δις Ευρώ, 3.9% του ΑΕΠ -ένα ποσό που ξεπερνάει κατά 39 φορές τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ (0.1%) αλλά και τις μνημονιακές υποχρεώσεις για το 2016 (0.5%). Αφού τα καταφέραμε τόσο καλά πέρσι, λέει η κυβέρνηση, είναι βέβαιο ότι θα τα καταφέρουμε και το 2017 και το 2018. Άδικα φωνάζει το ΔΝΤ.

Το ΔΝΤ πραγματικά έχει πέσει έξω σε όλες του τις εκτιμήσεις -από τους διαβόητους “πολλαπλασιαστές” το 2010 μέχρι τις προβλέψεις για γρήγορη ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας από το 2012 κιόλας. Αλλά το πλεόνασμα "μαμούθ" του 2016  δεν σημαίνει ότι μπορεί η κυβέρνηση να επαναλάβει αυτή την "επιτυχία" και το 2017 και το 2018. 

Όργιο κατασχέσεων

Η κυβέρνηση αποδίδει την "επιτυχία" στην πάταξη της φοροδιαφυγής. Το δημόσιο αύξησε πράγματι την  "εισπραξιμότητα" των φόρων το 2016 -μέσα από ένα όργιο κατασχέσεων. Όπως παραδέχονται τα επίσημα στοιχεία "Ο συνολικός αριθμός των μέτρων αναγκαστικής είσπραξης που λήφθηκαν το προηγούμενο έτος... ανήλθαν σε 1.602.835 έναντι 746.707 του έτους 2015. Οι περισσότερες από αυτές αφορούν κατασχέσεις ... τραπεζικών λογαριασμών και ενοικίων". Ένα εκατομμύριο εξακόσιες χιλιάδες κατασχέσεις! Δυστυχώς για την κυβέρνηση αυτή η επιτυχία είναι "εφάπαξ": μόνο ο Χουντίνι μπορεί να αδειάσει ξανά έναν ήδη αδειασμένο λογαριασμό.

Το μεγαλύτερο κομμάτι της "βελτίωσης" ήρθε  από την αύξηση της φορολογίας και τις περικοπές.  Άλλα 500 περίπου εκατομμύρια "εξοικονομήθηκαν" από την περικοπή του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων. Αλλά αυτά δεν μπορούν να επαναληφθούν: Κάθε νέα αύξηση φόρων θα αυξάνει απλά τα "ληξιπρόθεσμα χρέη" προς την εφορία και όχι τα ίδια τα δημόσια έσοδα.

Την εβδομάδα αυτή οι εκπρόσωποι του ΔΝΤ επιστρέφουν για την συνέχιση του "ελέγχου" στην Αθήνα. Η κυβέρνηση ελπίζει να προλάβει να κλείσει την αξιολόγηση μέχρι το Γιούρογκρουπ της 22ας Μάη. Το μόνο βέβαιο είναι ότι οι σφαλιάρες της περασμένης εβδομάδας δεν ήταν και οι τελευταίες.