Η πρόσφατη έξαρση του ιού Έμπολα έχει ήδη κοστίζει τη ζωή σε χιλιάδες ανθρώπους στη δυτική Αφρική. Ο ιός είναι θανατηφόρος – τα στοιχεία δείχνουν ότι μπορεί να σκοτώσει ως και το 90% όσων τον κολλούν. Στο σημερινό ξέσπασμά του, από τις κοντά 9.000 επιβεβαιωμένες περιπτώσεις νοσούντων, οι 4.500 έχουν πεθάνει, περίπου οι μισοί δηλαδή από όσους μολύνθηκαν. Πολλοί επιστήμονες εκτιμούν ότι οι θάνατοι θα φτάσουν τις 20.000 μέχρι τα τέλη Νοέμβρη ενώ κάποιοι φοβούνται ότι συνολικά θα κινδυνεύσουν ένα εκατομμύριο ζωές.

 

Στα συμπτώματα του ιού, που είναι ιδιαίτερα μεταδοτικός, περιλαμβάνονται πυρετός, ισχυροί πόνοι, στομαχικές διαταραχές, εμετοί, αιμοραγίες. Φορέας του είναι ένας είδος νυχτερίδας (φρουτοφάγα) που μέσω άγριων ζώων περνάει στους ανθρώπους. Γι αυτό και η ασθένεια ανθίζει στις αγροτικές περιοχές.

 

Ο Έμπολα δεν είναι προς τον παρόν θεραπεύσιμος. Το γεγονός, όμως, ότι η μετάδοσή του δεν γίνεται από τον αέρα αλλά με την επαφή και συγκεκριμένα με τα σωματικά υγρά, σημαίνει ότι είναι εύκολα ελέγξιμος. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί, όπως λένε οι ειδικοί, τόσο μέσω βασικών μεθόδων υγιεινής και πρόληψης, όπως πχ πλύσιμο χεριών μετά την επαφή με αγέλες ζώων, όσο και ιατρικής φροντίδας πχ μία απλή ένεση από μείγμα γλυκόζης και νερού μαζί με αντιθρομβοτικά φάρμακα και μια καλή αγωγή από παυσίπονα είναι αρκετά για να βοηθήσουν σχετικά υγιείς ανθρώπους να επιζήσουν. Το ερώτημα είναι, γιατί τότε ο Έμπολα έχει μετατραπεί σε επιδημία;

 

Η Λιβερία, η Σιέρα Λεόνε και η Γουινέα, όπου είναι το κέντρο της επιδημίας, μπορεί να έχουν μεγάλο φυσικό πλούτο αλλά συγκαταλέγονται στις πιο φτωχές χώρες του πλανήτη. Η Λιβερία έχει τις μεγαλύτερες φυτείες καουτσούκ στον κόσμο, η Σιέρα Λεόνε είναι διάσημη για τα διαμάντια της και η Γουινέα παράγει τεράστιες ποσότητες βωξίτη και αλουμίνιου. Ενώ όμως μεγάλες ντόπιες και πολυεθνικές επιχειρήσεις βγάζουν δισεκατομμύρια από την εκμετάλλευση των παραπάνω πηγών, η μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού τους ζει στην απόλυτη φτώχεια. Βασικά για όλο τον κόσμο είδη υγιεινής όπως πχ το νερό και το σαπούνι, που θα βοηθούσαν στην αντιμετώπιση του Έμπολα, είναι είδη πολυτελείας για αυτές τις χώρες.

 

Οι ίδιες χώρες έχουν μεγάλα δημόσια χρέη -που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια αιματηρών δικτατοριών και εμφυλίων πολέμων με εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς τις προηγούμενες δεκαετίες - τα οποία οι κυβερνήσεις και οι διεθνείς οργανισμοί όπως το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα χρησιμοποιούν για να επιβάλλουν σκληρές νεοφιλελεύθερες πολιτικές λιτότητας. Στη Λιβερία το ένα πέμπτο των παιδιών υποσιτίζεται και λιγότερο από το ένα τέταρτο του πληθυσμού έχει πρόσβαση σε κατάλληλες συνθήκες υγιεινής. Η πρωτεύουσα της χώρας δεν έχει ούτε ένα δημόσιο νοσοκομείο σε ένα πληθυσμό 1,3 εκατομμυρίων ανθρώπων, ενώ όταν ξεκίνησε η τωρινή εξάπλωση του ιού η χώρα είχε λιγότερους από 50 γιατρούς σε ένα πληθυσμό 4,5 εκατομμυριών. Στη Σιέρα Λεόνε, η υγειονομική περίθαλψη είναι επίσης υποτυπώδης με λιγότερους από 200 γιατρούς στο δημόσιο σύστημα υγείας για ένα πληθυσμό 6 εκατομμυρίων ανθρώπων. Στη Γουινέα αντιστοιχεί ένας γιατρός ανά 10.000 κατοίκους όταν το παγκόσμιο ποσοστό είναι 13 γιατροί ανά 10.000 κατοίκους.

Η κατάσταση γίνεται χειρότερη καθώς περισσότεροι από 375 εργαζόμενοι στην υγεία σε αυτές τις χώρες έχουν ήδη πεθάνει από τον Έμπολα, περίπου το 10% όσων έχουν μολυνθεί. Όχι γιατί είναι μοιραίο όσοι φροντίζουν τους αρρώστους να κολάνε τον ιό. Αλλά γιατί τα τυπικά μέτρα ασφάλειας που ισχύουν στη Δύση και που θα μπορούσαν να προσφέρουν ένα ικανοποιητικό επίπεδο προστασίας για το προσωπικό των νοσοκομείων και για τους άλλους ασθενείς, παραμένουν μακρινό όνειρο για τους εργαζόμενους εκεί.

 

Πολλές απεργίες έχουν ξεσπάσει στις περιοχές που έχει χτυπήσει ο Έμπολα. Για παράδειγμα, οι νοσηλευτές και οι νοσηλεύτριες στη Λιβερία ή οι εργαζόμενοι στα νεκροταφεία στη Σιέρα Λεόνε απήργησαν απαιτώντας εξοπλισμό, μέτρα ασφάλειας, καλύτερους μισθούς και επιδόματα καθώς η ζωή τους μπαίνει σε κίνδυνο.

 

Παρότι ο Έμπολα πρωτοανακαλύφτηκε το 1976 και από τότε έχουν υπάρξει επαναλαμβανόμενες εξάρσεις, η θεραπεία του βρίσκεται ακόμα σε πειραματικά στάδια. Οι μεγάλες φαρμακευτικές εταιρίες αδιαφορούν γιατί δεν βλέπουν κανένα κέρδος στο να γιατρεύουν ασθένειες που τα θύματά τους είναι οι φτωχοί στην Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική.

 

Η κυβέρνηση της Λιβερίας κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και επέβαλε απαγόρευση κυκλοφορίας σε όλη τη χώρα. Πενήντα με εκατό χιλιάδες άνθρωποι έχουν μαντρωθεί πίσω από εμπόδια με αγκαθωτά συρματοπλέγματα στην μεγαλύτερη παραγκούπολη της χώρας που έχει μπει σε καραντίνα. Στρατός περιπολεί στους δρόμους, ενώ σε διαδήλωση που έγινε ενάντια στην στρατιωτική κατάληψη της περιοχής πυροβόλησε το πλήθος σκοτώνοντας τουλάχιστον έναν άνθρωπο.

 

Την ίδια ώρα, οι “μεγάλες δυνάμεις” όπως η Βρετανία και οι ΗΠΑ εκμεταλλεύονται την κρίση για τα ιμπεριαλιστικά τους σχέδια στέλνοντας στρατεύματα και βαφτίζοντάς τα “διεθνή βοήθεια”. Δεν είναι να απορεί κανείς που μεγάλο κομμάτι του κόσμου είναι ιδιαίτερα εχθρικό στις κυβερνητικές συμβουλές να πάνε στα νοσοκομεία, να αποφεύγουν τη σωματική επαφή, να μην θάβουν μόνοι τους νεκρούς τους. Ούτε ότι κάποιοι είδαν την επιδημία σαν μια συνομωσία των κυβερνήσεων και των δυτικών συμμάχων τους.