Διεθνή

Τρεις μέρες διαφορά έχουν το δημοψήφισμα για τη βρετανική έξοδο από την ΕΕ (23 Ιούνη) και οι εκλογές στην Ισπανία (26 Ιούνη). Κάθε μια από τις δυο αναμετρήσεις ανοίγει από μόνη της την πιθανότητα για μεγαλύτερη αποσταθεροποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά ο συνδυασμός και των δύο μπορεί να λειτουργήσει πολλαπλασιαστικά. 

 

Η Ισπανία βρίσκεται χωρίς εκλεγμένη κυβέρνηση μετά τις εκλογές της 20 Δεκέμβρη, δηλαδή τουλάχιστον εξάμηνο. Και αν τα αποτελέσματα επιβεβαιώσουν τις δημοσκοπήσεις, το μετεκλογικό σκηνικό θα είναι κάθε άλλο παρά ομαλό. Οι πιέσεις της ΕΕ για περιορισμό του ελλείμματος σέρνονται εδώ και πολύ καιρό, αλλά τώρα φτάνει η ώρα του λογαριασμού. Το 5% του ελλείμματος το 2015 πρέπει να γίνει επειγόντως 3,7% το 2016 και 2,5% το 2017. Αυτό σημαίνει άμεσα ένα πακέτο περικοπών 8 δισεκατομμυρίων ευρώ που περιμένει την επόμενη κυβέρνηση με το καλημέρα. Η ΕΕ έκανε τη χάρη στο Ραχόι να μην αρχίσει η επιβολή προστίμων για την καθυστέρηση στη μείωση του ελλείματος αμέσως, αλλά από τον Ιούλη, όταν λογικά θα υπάρχει κυβέρνηση. Τα 8 δις δεν είναι το τέλος του δρόμου. 2,5% μείωση του ΑΕΠ ως το 2017 σημαίνει 27,5 δισεκατομμύρια ευρώ περικοπές.

 

Ποια κυβέρνηση θα αναλάβει την καυτή πατάτα; Η τελευταία δημοσκόπηση που δημοσίευσε η εφημερίδα Ελ Παΐς επιβεβαιώνει ότι η στροφή προς τα αριστερά, που καταγράφηκε έντονα στις 20 Δεκέμβρη, συνεχίζεται. Η συμμαχία του Ποδέμος με την Ενωμένη Αριστερά φαίνεται να συγκεντρώνει ήδη πάνω από το άθροισμα των δύο κομμάτων το Δεκέμβρη, και έτσι πιάνει τη δεύτερη θέση. 

 

Το σοσιαλδημοκρατικό PSOE βρίσκεται κάτω από ασφυκτική πίεση. Πρώτον, χάνει το κλασικό επιχείρημα της χρήσιμης αντιδεξιάς ψήφου. Δεύτερον, μετά τις εκλογές οι εντάσεις στο εσωτερικό του θα φτάσουν στα άκρα. Υπάρχει ένα ισχυρό μπλοκ που δεν διαννοείται συγκυβέρνηση με την Αριστερά, και προτείνει διευκόλυνση σε δεξιά ή κεντροδεξιά κυβέρνηση. Όμως, οι ίδιες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι σχεδόν τρεις στους τέσσερις ψηφοφόρους του PSOE προτιμά κεντροαριστερή κυβέρνηση, και ελάχιστοι θα συμφωνούσαν με ψήφο εμπιστοσύνης στον Ραχόι. 

 

Αυτό με τη σειρά του βάζει πιέσεις στη δεξιά. Η Ελ Παΐς ήδη ρίχνει λοξές προτάσεις για παραίτηση του Ραχόι μετά τις εκλογές, ώστε να διευκολυνθεί ένας μεγάλος συνασπισμός με το PSOE, και να αποφευχθεί ο αριστερός κίνδυνος. Στην πραγματικότητα, όλα είναι ανοιχτά, μιας και η δημοσκοπική απόσταση που χωρίζει το αριστερό ψηφοδέλτιο από το Λαϊκό Κόμμα του Ραχόι είναι μικρότερη από τρεις μονάδες.

 

Το πιο ανησυχητικό για την ΕΕ είναι ότι τα στοιχεία που αναφέραμε νωρίτερα, για το έλλειμα και τις περικοπές, παρότι οι εφημερίδες τα δημοσιεύουν ως ειδήσεις, κανείς δεν ρισκάρει να τα κάνει ζήτημα στον προεκλογικό διάλογο. Όλοι πάνε στις εκλογές, υπονοώντας ότι η κρίση είναι ήδη πίσω μας. Για τους ίδιους λόγους κανείς δεν λέει κουβέντα για το Brexit, ενώ είναι προφανές ότι μπορεί να σκάσει σαν βόμβα τις τελευταίες δυο μέρες πριν τις κάλπες, όχι μόνο να επηρεάσει το αποτέλεσμα, αλλά και όλες τις λεπτές ισορροπίες του χρέους, του ελλείμματος και των διαπραγματεύσεων με την Κομισιόν. Το ισπανικό χρέος, εξάλλου, μόλις ξεπέρασε το 100% του ΑΕΠ, κάνοντας ρεκόρ αιώνα.

 

Ο Ραχόι ήταν ο μόνος που βγήκε να κάνει παρέμβαση υπέρ της παραμονής της Βρετανίας στην ΕΕ, αλλά αυτό ήταν κυρίως ένα δώρο προς τον Κάμερον, και μια προσπάθεια να απειλήσει τους εκατοντάδες χιλιάδες Βρετανούς (κυρίως συνταξιούχους) που μένουν στην Ισπανία και φοβούνται ότι θα χάσουν την πρόσβαση στη δημόσια υγεία.

 

Από τη μεριά της η Αριστερά, αποφεύγει τη συζήτηση περί Brexit γιατί θέλει να αποφύγει την πίεση να πάρει θέση στο ζήτημα πώς συνδυάζεται το πρόγραμμα για αύξηση των κοινωνικών δαπανών με τις υποχρεώσεις για το έλλειμμα. Τόσο ο Ιγκλέσιας όσο και ο Γκαρθόν (της Ενωμένης Αριστεράς) κάνουν ότι δεν ξέρουν τι έγινε στην Ελλάδα το πρώτο εξάμηνο του 2015. Το επιχείρημά τους είναι ότι η Ισπανία είναι πολύ ισχυρότερη χώρα και η ΕΕ δεν μπορεί να επιβάλει αντίστοιχους εκβιασμούς όπως έκανε στον Τσίπρα, γιατί κάτι τέτοιο θα έριχνε σε δίνη ολόκληρη την ΕΕ. Κι όμως το Brexit μπορεί να ρίξει την ΕΕ στην ίδια δίνη πριν ακόμη σχηματιστεί η “πολυπόθητη” κεντροαριστερή κυβέρνηση.

 

Δίπλα σε αυτές τις αυταπάτες, μια συμμαχία μεταξύ της “αριστερής πτέρυγας” του Ποδέμος, γύρω από την οργάνωση “Αντικαπιταλίστας” και της Ενωμένης Αριστεράς επιχειρεί να παρουσιάσει τον Γιάνη Βαρουφάκη ως φωτισμένο μεταρρυθμιστή της ΕΕ. Οι πρωτοβουλίες του Βαρουφάκη προβάλλονται ως ο δρόμος για την δημοκρατική αλλαγή των θεσμών της ΕΕ συντονισμένα και από τα μέσα. Έτσι η υποτιθέμενη αριστερά του Ποδέμος γίνεται ο χειρότερος κήρυκας της ελπίδας ότι η ΕΕ είναι το “σπίτι όλων μας και θα το αλλάξουμε”. Επιχείρησαν μάλιστα να φορέσουν καπέλο την καμπάνια μεταρρύθμισης της ΕΕ στο συντονισμό των κινημάτων “Πορείες αξιοπρέπειας” που βγήκε στους δρόμους όλης της χώρας στις 28 Μάη, αλλά δεν τα κατάφεραν. Ο Βαρουφάκης βέβαια την ίδια μέρα που στη Μαδρίτη παρουσιαζόταν η νέα πρωτοβουλία για μεταρρύθμιση της ΕΕ, ξεκινούσε την τουρνέ του στη Βρετανία για να υποστηρίξει την ψήφο του Ναι στην ΕΕ.

 

Το σημαντικό κρατούμενο είναι ότι παρά τις προσπάθειες αυτές, η 28 Μάη ήταν μαζικότατη και μαχητική, με συνδικάτα και κοινωνικά κινήματα να φέρνουν όλα τα αιτήματά τους στο προσκήνιο, λιγότερο από ένα μήνα πριν τις εκλογές. Δίπλα στο Brexit και την εκλογική αβεβαιότητα, είναι ο αγωνιζόμενος κόσμος που γίνεται ο τρίτος αστάθμιτος και καθοριστικός παράγοντας τους επόμενους μήνες.