Διεθνή
Εκλογές στην Τουρκία: Η ελπίδα στην Αριστερά

Προεκλογική συγκέντρωση του HDP

Λίγες μέρες μας χωρίζουν από τις πρόωρες διπλές (προεδρικές και κοινοβουλευτικές) εκλογές της 24ης Ιουνίου στην Τουρκία. Οι δημοσκοπήσεις προβλέπουν την επανεκλογή του Ταγίπ Ερντογάν στην προεδρία και μια εύκολη νίκη της Λαϊκής Συμμαχίας του στο κοινοβούλιο. Αλλά τα προγνωστικά είναι εξαιρετικά αναξιόπιστα στην Τουρκία. Η κατάσταση Έκτακτης Ανάγκης και ο τρόμος της καταστολής (πολλοί δηλώνουν ψεύτικα ότι υποστηρίζουν τον σημερινό πρόεδρο και το κόμμα του από φόβο) τα έχει κάνει ακόμα πιο αναξιόπιστα.

Ο Ερντογάν δεν έχει χάσει καμιά εκλογική αναμέτρηση μέχρι τώρα. Η μόνη του "αποτυχία" ήταν στις εκλογές του Ιουνίου του 2015, όπου το κόμμα του, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) ήρθε μεν πρώτο αλλά δεν κατάφερε να κατακτήσει την απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή. Αλλά την κατέκτησε στις επαναληπτικές εκλογές που έγιναν τον Νοέμβρη του 2015.

Ο Ερντογάν κέρδισε, με μια οριακή διαφορά (51%-49%) το δημοψήφισμα για την συνταγματική αλλαγή του Απριλίου του 2017. Ο νικητής των προεδρικών εκλογών της ερχόμενης Κυριακής (ή του δεύτερου γύρου ανάμεσα στους δυο επικρατέστερους που θα ακολουθήσει δυο εβδομάδες αργότερα αν κανένας από τους υποψηφίους δεν πάρει το 50%) θα είναι "εκτελεστικός πρόεδρος" - δηλαδή θα έχει πολύ μεγαλύτερες εξουσίες από αυτές που έχει σήμερα. Πρωθυπουργός δεν θα υπάρχει, οι υπουργοί θα επιλέγονται από τον πρόεδρο και οι "εξουσίες" του κοινοβουλίου θα είναι περιορισμένες.

Κρίση

Σύμφωνα με τις αναλύσεις των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης ο Ερντογάν κατέφυγε στις πρόωρες εκλογές με στόχο να αυξήσει άμεσα τις εξουσίες του. Στην πραγματικότητα, όμως, οι πρόωρες εκλογές είναι αποτέλεσμα της κρίσης που αντιμετωπίζει η Τουρκία σε όλα σχεδόν τα επίπεδα.

Το πρώτο είναι η οικονομία. Ένας από τους βασικούς παράγοντες πίσω από τις απανωτές εκλογικές νίκες του Ερντογάν τα προηγούμενα χρόνια ήταν η κατακόρυφη βελτίωση τόσο της "Εθνικής Οικονομίας" όσο και του μέσου βιοτικού επιπέδου. Το 2001 η Τουρκία βρισκόταν στα νύχια του ΔΝΤ, ο πληθωρισμός έτρεχε με ρυθμούς 70% το χρόνο, η οικονομία βρισκόταν σε ύφεση, οι επιχειρήσεις έκλειναν η μια πίσω από την άλλη και η ανεργία κάλπαζε. Πέρσι, δεκαέξι χρόνια αργότερα, η οικονομία αναπτυσσόταν με 7%, η ανεργία (τυπικά) είχε περιοριστεί κοντά στο 10%, ο πληθωρισμός είχε δαμαστεί και η Τουρκική Λίρα είχε σταθεροποιηθεί. Το μέσο ετήσιο εισόδημα που ήταν κάτω από τα 3.500 δολάρια το 2001, τριπλασιάστηκε μέσα στα χρόνια του Ερντογάν.

Σήμερα οι επιτυχίες αυτές έχουν γίνει παρελθόν. Οι ρυθμοί ανάπτυξης πέφτουν -σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ φέτος θα πέσουν στο 4,4% και θα επιδεινωθούν ακόμα περισσότερο μέσα στα επόμενα δυο χρόνια. Η τουρκική λίρα έχει πάρει τον κατήφορο: μέσα στα δυο περίπου χρόνια που έχουν μεσολαβήσει από το αποτυχημένο πραξικόπημα και το σήμερα έχει υποτιμηθεί, σε σχέση με το δολάριο, κατά 41%. Και η πτώση συνεχίζεται. Οι "αγορές" έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στην τουρκική οικονομία. Για να εμποδίσει την έξοδο των ξένων κεφαλαίων (πάνω στα οποία στηρίχτηκε το "οικονομικό θαύμα") η κεντρική τράπεζα έχει αναγκαστεί να ανεβάσει τα επιτόκια στα ουράνια. Μόνο τρεις χώρες στον κόσμο έχουν σήμερα μεγαλύτερα επιτόκια: η Αργεντινή (που αναγκάστηκε πρόσφατα να απευθυνθεί και πάλι στο ΔΝΤ για "βοήθεια"), η Βενεζουέλα και το Ιράν -δυο χώρες που βρίσκονται στο στόχαστρο της Δύσης.

Το δεύτερο είναι το Κουρδικό. Ο πόλεμος στη Συρία και η συμμαχία ανάμεσα στις κουρδικές οργανώσεις και τις ΗΠΑ -που τις χρησιμοποίησαν σαν "χερσαίες δυνάμεις" στον πόλεμο ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος- ανάγκασε τον Ερντογάν σε στροφή 180 μοιρών σε σχέση με το Κουρδικό: η γραμμή της ειρηνικής συνύπαρξης και του διαλόγου που είχε σαν αποτέλεσμα τον τερματισμό του εμφυλίου πολέμου ανάμεσα στο PKK (Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν) και το Τουρκικό Κράτος το 2013, ανατράπηκε το 2015 και ο στρατός "επέστρεψε" στις κουρδικές επαρχίες σκορπώντας, όπως έκανε πάντα, τον θάνατο και την καταστροφή. Και η τρομοκρατία σε βάρος των Κούρδων δεν περιορίζεται μέσα στα σύνορα της Τουρκίας: τον Γενάρη ο τουρκικός στρατός εισέβαλε και κατέλαβε το Αφρίν, μια κουρδική πόλη στη βορειοδυτική Συρία και ένα από τα "οχυρά" του κουρδικού PYD (που θεωρείται το αδελφό κόμμα του PKK στη Συρία) εξαναγκάζοντας χιλιάδες κουρδικές οικογένειες στην προσφυγιά.

Αδιέξοδα

Τα αδιέξοδα αυτά ήταν εμφανή στην προεκλογική εκστρατεία. Ο Ερντογάν δεν είχε να προσφέρει τίποτα στους ψηφοφόρους, γράφουν οι ανταποκρίσεις των πρακτορείων ειδήσεων από την Τουρκία. Η εκστρατεία του, γράφουν, στηρίχτηκε στον συντηρητισμό και τον φόβο της αλλαγής.

Η Λαϊκή Συμμαχία, ο συνασπισμός του Ερντογάν στις κοινοβουλευτικές εκλογές, αποτελείται από δυο κόμματα: το Κόμμα "Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης" (AKP) του Ερντογάν και το Κόμμα "Εθνικιστικού Κινήματος" (MHP) του Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Το ΑΚΡ είναι ένα δεξιό, συντηρητικό, νεοφιλελεύθερο κόμμα με στενούς δεσμούς με την ισλαμική θρησκεία (όχι πολύ διαφορετική με τη σχέση που έχουν τα δεξιά κόμματα της Ευρώπης με τον χριστιανισμό και την εκκλησία). Το MHP είναι ένα φασιστικό κόμμα με άμεσους δεσμούς με τους Γκρίζους Λύκους. Η συμμαχία τους ήταν αδιανόητη μέχρι το 2015 -το MHP είναι ριζικά αντίθετο απέναντι σε κάθε "παραχώρηση" απέναντι στους Κούρδους. Το MHP στήριξε τον Ερντογάν στο δημοψήφισμα για την αλλαγή του συντάγματος. 

Ο κύριος αντίπαλος τους στις εκλογές της ερχόμενης Κυριακής είναι το "Εθνικό Μέτωπο", μια συμμαχία ανάμεσα στο "κεντροαριστερό", "κεμαλικό" Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (CHP) το νεοσύστατο "Καλό Κόμμα" και δυο άλλα μικρότερα κόμματα. Αλλά ακόμα και αν καταφέρει ο υποψήφιος του, ο Μουχαρέμ Ιντσέ, να εκλεγεί στην προεδρία σχεδόν τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει στην Τουρκία. Ο Ιντσέ καταγγέλλει μεν τον Ερντογάν για την συνεχιζόμενη κατάσταση έκτακτης ανάγκης, τις συλλήψεις, τις πολύμηνες φυλακίσεις χωρίς δίκη κλπ. Αλλά ταυτόχρονα τον καταγγέλλει γιατί "έχει ανοίξει τα σύνορα" για τους πρόσφυγες από τη Συρία. Και το ίδιο ισχύει για τις κοινοβουλευτικές εκλογές: το "Καλό Κόμμα", ο βασικός σύμμαχος του "κεντροαριστερού" CHP στις εκλογές δεν είναι παρά μια διάσπαση του κόμματος των Γκρίζων Λύκων του Μπαχτσελί.


Δίνει μάχη το HDP

Στις εκλογές του Ιούνη του 2015 το νεαρό "Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα" (HDP) κατάφερε να σπάσει το φράγμα του 10% και να μπει στην Τουρκική Βουλή. Το τουρκικό κράτος θεωρεί το HDP "κουρδικό κόμμα". Χιλιάδες μέλη και στελέχη του, συμπεριλαμβανομένου του υποψήφιου του στις προεδρικές εκλογές της Κυριακής, του Σαλαχαντίν Νεμιτράς, βρίσκονται σήμερα στις φυλακές με την κατηγορία της τρομοκρατίας. 

Το HDP υποστηρίζει τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των Κούρδων. Στις εκλογές του 2015 (τόσο του Ιούνη όσο και του Νοέμβρη) σάρωσε στις νοτιοανατολικές, κουρδικές περιοχές της Τουρκίας. Αλλά οι ψήφοι του δεν προέρχονται μόνο από τους Κούρδους. Το HDP είναι ένα κόμμα της αριστεράς, με μεγάλη απήχηση μέσα στην εργατική τάξη, τους φτωχούς και τους κατατρεγμένους. 

Ο Ντεμιρτάς βρίσκεται στην απομόνωση στις φυλακές του Εντίρνε (Αδριανούπολη). Εδώ και δυο χρόνια δεν μπορεί να επικοινωνήσει με κανέναν εκτός από τους δικηγόρους του και την γυναίκα του. Τα επίσημα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης τον αγνοούν επιδεικτικά. Στην προεκλογική καμπάνια συμμετέχει με μικρά σημειώματα, τα νόμιμα δεκάλεπτα στην τηλεόραση και μερικές συνεντεύξεις στον διεθνή Τύπο (που αγνοούν και πάλι τα τουρκικά επίσημα ΜΜΕ). Παρά τις δυσκολίες, τις φυλακίσεις και την καταστολή το HDP δεν δέχτηκε, από λόγους αρχής, να συμμαχήσει με την "Εθνική Συμμαχία" ή κάποιο άλλο από τα μικρότερα κόμματα που συμμετέχουν στις εκλογές. Οι προβλέψεις λένε ότι, παρά τις αντιξοότητες και τον "πόλεμο" της κυβέρνησης, των ΜΜΕ κλπ σε βάρος του θα καταφέρει και πάλι να σπάσει το φράγμα του 10% και να μπει στη νέα Βουλή. Αυτό θα είναι μια μεγάλη νίκη για την αριστερά και το κίνημα στην Τουρκία.

Το DSIP (Επαναστατικό Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα), η αδελφή οργάνωση του ΣΕΚ στην Τουρκία στηρίζει με όλες του τις δυνάμεις την προεκλογική εκστρατεία του HDP.