Ιδέες
Τα Σοβιέτ στη Δύση

Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, 27/6

Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 27/6 το απόγευμα, στον κήπο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων στο Θησείο, η βιβλιοπαρουσίαση του βιβλίου “Τα Σοβιέτ στη Δύση - Εργατικά συμβούλια απέναντι σε κοινοβούλια 1915-1920” που οργάνωσε το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο με κεντρικό ομιλητή τον συγγραφέα του βιβλίου Donny Gluckstein. Μετά την εισήγηση ακολούθησε πλούσια συζήτηση με πολλούς συντρόφους-ισσες να παίρνουν το λόγο για ερωτήσεις και τοποθετήσεις. Την εκδήλωση συντόνισε η Αργυρή Ερωτοκρίτου, ενώ τη μετάφραση έκανε ο Σωτήρης Κοντογιάννης. Δημοσιεύουμε εδώ τα βασικά σημεία της εισήγησης του Donny Gluckstein.

«Η κοινοβουλευτική δημοκρατία υποφέρει από μια κρίση νομιμοποίησης. Πώς γίνεται το πλουσιότερο 1% του πληθυσμού να κατέχει όσο πλούτο κατέχει το υπόλοιπο 99%; Η ιδέα ότι η δημοκρατία προσφέρει σε όλους ισότητα, ανεξάρτητα από τάξη, φύλο ή φυλή, απλά δεν ισχύει.

Χρειαζόμαστε μια καλύτερη δημοκρατική εναλλακτική, χρειαζόμαστε όχι λιγότερη αλλά περισσότερη δημοκρατία. Για να υπάρξει πραγματική δημοκρατία, η εργατική τάξη, η πλειοψηφία, πρέπει να γίνει κυρίαρχη τάξη. Για να γίνει αυτό χρειάζεται να ελέγχει τον πλούτο.

Αυτός ο έλεγχος θα είναι δημοκρατικός. Γιατί; Γιατί η εργατική τάξη είναι συλλογική τάξη. Στα γραφεία, στα εργοστάσια, στα μαγαζιά, στα κέντρα διανομής, οι εργάτες δουλεύουν μαζί και μόνο μαζί μπορούν να πάρουν τον έλεγχο της κοινωνίας. Ο Μαρξ περιέγραψε την Κομμούνα του Παρισιού το 1871 σαν την “πολιτική μορφή που επιτέλους ανακαλύφτηκε”-προσέξτε τη λέξη “ανακαλύφτηκε”- “μέσω της οποίας θα απελευθερωθεί η εργατική τάξη”.

Ο Μαρξ δεν έζησε για να δει τα εργατικά συμβούλια της Ρωσίας ή τα εργατικά συμβούλια της Δύσης κατά τη διάρκεια του Α' ΠΠ. Πρέπει να σταθούμε σε αυτή τη μορφή που επιτέλους ανακαλύφτηκε, τα σοβιέτ. Πώς λοιπόν αναπτύχτηκαν τα εργατικά συμβούλια; Στο βιβλίο στέκομαι στη Βρετανία, τη Γερμανία και την Ιταλία.

Ας κοιτάξουμε τη διαδικασία. Πρώτα απ' όλα, όταν ξέσπασε ο πόλεμος, το κράτος έπαψε να παριστάνει ότι είναι ουδέτερο ή πάνω από τις τάξεις. Αποκαλύφτηκε σαν ο ανοιχτός υπερασπιστής των καπιταλιστικών συμφερόντων, έτοιμος να σκοτώσει εκατομμύρια ανθρώπους για να τα υπερασπιστεί. Ταυτόχρονα, η ζωή ήταν ανυπόφορη κατά τη διάρκεια του Α'ΠΠ. Έλλειψη φαγητού, άπειρες ώρες δουλειάς, καθόλου δικαιώματα. Ο αγώνας ξεκινά από τα πιο δυνατά κομμάτια της εργατικής τάξης, τους εργαζόμενους στην αμυντική βιομηχανία, που δεν είχαν σταλεί στο μέτωπο. Η εργατική εξουσία ξεκινά με την απεργία, είναι το μόνο που μπορούν να κάνουν οι εργάτες κατά τη διάρκεια του πολέμου. Και πρέπει να κινηθούν συλλογικά, με απεργιακές επιτροπές σε ολόκληρες πόλεις. Ένα εργοστάσιο, ένας τόπος δουλειάς δεν είναι αρκετός, πρέπει να ενωθούν σε μεγαλύτερες περιοχές. Και επειδή οι απεργίες ήταν παράνομες, μόλις ξεκινούσε μια απεργία, η πολιτική έμπαινε στον αγώνα. Έτσι η απεργιακή επιτροπή αρχίζει να ανταγωνίζεται το κράτος. Έτσι ξεκινά η εργατική εξουσία, το εργατικό συμβούλιο.

Συλλογική δύναμη

Η βάση αυτής της οργάνωσης δεν είναι ο τόπος κατοικίας όπως στη κοινοβουλευτική δημοκρατία, αλλά εκεί που έχεις συλλογική δύναμη, στη δουλειά. Το δεύτερο σημαντικό στοιχείο είναι ότι ο τόπος δουλειάς είναι καθημερινός. Αν δεν σου αρέσουν όσα έκανε ο εκπρόσωπός σου στο συμβούλιο, τον αλλάζεις. Αυτό είναι άμεση δημοκρατία. Οι αντιπρόσωποι δεν έχουν ειδικό μισθό, είναι καθημερινοί εργάτες που δουλεύουν σε ένα χώρο δουλειάς. Και μπορούν να ανακληθούν ανά πάσα στιγμή, για να μην παίρνουν τα μυαλά τους αέρα.

Η εργατική εξουσία ανοίγει την δυνατότητα για ένα εργατικό κράτος. Είναι πραγματική εξουσία των εργατών και όταν αυτό συνδυάζεται με ανταρσίες του στρατού, αυτό ανοίγει το δρόμο για ένα νέο σοσιαλιστικό κράτος. Μόνο στη Ρωσία όμως τα εργατικά συμβούλια κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα εργατικό κράτος. Γιατί απέτυχαν στη Βρετανία, τη Γερμανία και την Ιταλία; Προφανώς μπορούμε να κατηγορήσουμε την αντίδραση από τους καπιταλιστές, το κράτος τους και τους ρεφορμιστές συμμάχους τους. Κάτι άλλο είναι που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε για τα εργατικά συμβούλια. 

Το πρόβλημα ήταν πως στο ξεκίνημα κάθε επαναστατικής διαδικασίας, οι περισσότεροι εργάτες είναι ακόμα ρεφορμιστές. Χρειάζεται χρόνος και εμπειρία ότι πρέπει να προχωρήσεις περισσότερο. Στη Ρωσία, στο ξεκίνημα της επανάστασης το Φλεβάρη του 1917, στο σοβιέτ της Πετρούπολης, οι Μπολσεβίκοι είχαν 65 εκλεγμένους αντιπροσώπους στους 28.800. Χρειάστηκαν έξι μήνες συστηματικής και υπομονετικής προπαγάνδας για να πείσουν την εργατική τάξη για την ανάγκη να περάσει όλη η εξουσία στα σοβιέτ. Κι έτσι κατάφεραν τον Οκτώβρη να κερδίσουν την πλειοψηφία στα σοβιέτ και να πάρουν την εξουσία.

Χωρίς εργατικά συμβούλια, δεν υπάρχει εργατικό κράτος. Αλλά και χωρίς τους μπολσεβίκους, δεν θα υπήρχε εργατικό κράτος. Ποια ήταν η κατάσταση στη Βρετανία, την Ιταλία και τη Γερμανία; Οι επαναστατικές δυνάμεις ήταν πολύ πιο αδύναμες, πολύ λιγότερο οργανωμένες. Δεν υπήρχαν αντίστοιχα επαναστατικά κόμματα. Στη Γερμανία, το ΚΚ δημιουργήθηκε δυο μήνες μετά το ξέσπασμα της επανάστασης. Στην Ιταλία και τη Βρετανία, τα ΚΚ φτιάχτηκαν δυο χρόνια μετά το τέλος του πολέμου.

Το τίμημα που πλήρωσαν τα εργατικά συμβούλια για αυτή την αποτυχία ήταν σκληρό. Ο καπιταλισμός ανέκαμψε, η Ρωσία δέχτηκε εισβολή, ένας εμφύλιος πόλεμος κατέστρεψε τα ρωσικά εργατικά συμβούλια παρότι το όνομα έμεινε. Η αποτυχία των συμβουλίων της Δύσης βοήθησε στην επικράτηση του σταλινισμού. Στη Γερμανία και την Ιταλία, οι άρχουσες τάξεις πήραν εκδίκηση για το φόβο που τους προκάλεσε η εργατική εξουσία. Ο Μουσολίνι τσάκισε το ιταλικό εργατικό κίνημα, ο Χίτλερ τσάκισε το γερμανικό.

Σήμερα, όταν αντιμετωπίζουμε την κρίση του καπιταλισμού, ενός καπιταλισμού που έχει ξεπεράσει τη διάρκεια της ζωής του, με κλιματική καταστροφή, άνοδο του φασισμού και του ρατσισμού, χρειαζόμαστε μια δημοκρατική σοσιαλιστική εναλλακτική στο υπάρχον σύστημα. Μπορούμε να διδαχτούμε από το παρελθόν, πώς οι άνθρωποι προσπάθησαν να απαντήσουν σε αυτά τα ερωτήματα και με αυτή τη γνώση να βοηθήσουμε να αλλάξουμε το μέλλον».


 

Διαβάστε επίσης


Νέα έκδοση

“Ανοιχτή επιστολή στο Πολωνικό εργατικό Κόμμα”