Μετά τη δολοφονία της δημοσιογράφου Αννα Πολιτκόβσκαγια τον Οκτώβριο προέβλεψα ότι θα υπήρχε και συνέχεια σε αυτή την ιστορία. Δυστυχώς είχα δίκιο. Ο θάνατος του Αλεξάντερ Λιτβινένκο έγινε πρωτοσέλιδο στη Βρετανία και όχι μόνο στη Βρετανία. Aυτό είναι απόλυτα λογικό- οι Βρετανοί δεν θα μείνουν αδιάφοροι μπροστά στο θάνατο ενός πολιτικού εξόριστου που μένει στη Βρετανία.
Η Σκότλαντ Γιάρντ επιβεβαίωσε ότι ο Λιτβινένκο, ένας πρώην αξιωματικός της KGB που πήρε την βρετανική υπηκοότητα πριν ένα μήνα, δηλητηριάστηκε. Την Παρασκευή 24 Νοέμβρη πέθανε. Ο εργοδότης του Λιτβινένκο, ή τουλάχιστον ο σπόνσοράς του στο Λονδίνο, η αντιπολίτευση στην ολιγαρχία, ο Μπόρις Μπερεζόφσκι, έσπευσε να κατονομάσει τον κύριο υπεύθυνο-τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Η επίθεση στον Λιτβινένκο μοιάζει να συνδέεται με τη δολοφονία της Αννα Πολιτκόβσκαγια, που κάνει την υπόθεση ακόμα πιο σύνθετη.
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι ο πρώην πράκτορας της KGB δηλητηριάστηκε σε ένα γιαπωνέζικο εστιατόριο όπου συνάντησε έναν ιταλό δημοσιογράφο, που δήθεν είχε στην κατοχή του στοιχεία που αφορούσαν την υπόθεση της Πολιτκόβσκαγια. Αφού ανακρίθηκε από τους Βρετανούς αστυνομικούς, ο δημοσιογράφος, φοβούμενος για τη ζωή του βρήκε καταφύγιο στην Ιταλία. Η όλη υπόθεση θα μπορούσε κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί σαν υπόθεση για ένα πολιτικό αστυνομικό μυθιστόρημα. Οι κανόνες του είδους επιτάσσουν ότι οι αποκαλύψεις θα φτάσουν μέχρι την κορυφή της ιεραρχίας της εξουσίας. Ο αριθμός των θυμάτων θα μεγαλώνει όσο συνεχίζεται η έρευνα, αλλά δεν θα αποδωθεί καμία ευθύνη, αν και όλα είναι ξεκάθαρα.
Ο Λιτβινένκο κατηγόρησε το Κρεμλίνο και τα κέντρα των Ρωσικών Μυστικών Υπηρεσιών διανόησης ότι έστρωσαν το δρόμο του Πούτιν προς την εξουσία με τις βομβιστικές επιθέσεις. Μερικά από τα επιχειρήματα του Λιτβινένκο ήταν απολύτως πειστικά και άλλα όχι αρκετά.
Η περίπτωση της έκρηξης στη Μόσχα δεν θα λυθεί ποτέ. Η αληθινή ιστορία της τρομοκρατικής επίθεσης της 11ης Σεπτέμβρη στις ΗΠΑ ή ο θάνατος του Τζον Κένεντι και πολλές άλλες υποθέσεις μεγάλης δημοσιότητας του 20ου αιώνα, επίσης δεν θα διαλευκανθούν ποτέ.
Ο κανόνας σε τέτοια γεγονότα είναι ότι η επίσημη εκδοχή χάνει την πειστικότητά της με τον καιρό ενώ οι εναλλακτικές εκδοχές δεν διαθέτουν επαρκή στοιχεία. Οι αρχές επιδεικτικά αρνούνται να εξετάσουν αυτές τις εκδοχές και έτσι ξεθυμαίνουν. Οι ιδιωτικές έρευνες προκαλούν αντιφατικά γεγονότα και υποψίες. Αλλά η καταδίκη βγαίνει από την κοινή γνώμη, η οποία στέκεται πάντα κατά της εξουσίας.
Φάντασμα
Το να ξαναβγούν στην επιφάνεια τα φαντάσματα του παρελθόντος θα ήταν η πιο καταστροφική τακτική για την Ρώσικη διακυβέρνηση. Οσο ο Λιτβινένκο έμενε στο Λονδίνο δεν ήταν ένα αγκάθι στην πλευρά της ρώσικης κυβέρνησης. Η εκδοχή τους για τις εκρήξεις στη Μόσχα ήταν απλά μία από τις πολλές και όχι η πιο πειστική. Αλλά όταν ένας πρώην πράκτορας της KGB πέφτει θύμα δολοφονίας, όσα υποστήριζε αποκτούν αληθοφάνεια και όλη η υπόθεση έρχεται στο φως.
Οι εχθροί του Κρεμλίνου δε θα χάσουν ευκαιρία να χρησιμοποιήσουν τη δηλητηρίαση του Λιτβινένκο σαν ένα ακόμα επιχείρημα κατά των αρχών. Η Μόσχα θα θεωρηθεί ξανά από τη Δύση σαν η πρωτεύουσα της “αυτοκρατορίας του κακού”.
Ποιο είναι το συμφέρον του Κρεμλίνου μέσα σε όλα αυτά; Είναι μόνο μία πρώτη εκτίμηση ότι οι επικριτές του σημερινού καθεστώτος μοιάζουν να είναι τα μόνα θύματα των γεγονότων που τρέχουν. Αν σκεφτούμε πιο λεπτομερειακά την κατάσταση θα βρούμε ότι οι αρχές είναι πάρα πολύ ευάλωτες σε αυτά τα δημιουργήματα.
Το χτύπημα θα είναι γι αυτούς που βρίσκονται στην εξουσία, και αφήνει τους ηγέτες της αντιπολίτευσης ασφαλείς. Με αποτέλεσμα η αντιπολίτευση να κερδίζει “μάρτυρες” και να προκαλούνται οι αρχές.
Μερικοί αναλυτές υπέρ του Κρεμλίνου έχουν ακόμα προτείνει ότι η δηλητηρίαση του Λιτβινένκο και ο θάνατος της δημοσιογράφου είναι προβοκάτσια και ότι η αντιπολίτευση από μόνη της και ο Μπόρις Μπερεζόφσκι προσπάθησε να σκοτώσει τον στενότερο βοηθό του στο Λονδίνο. Οσο κακός και αν είναι δεν είναι τρελός.
Οι εκρήξεις του 1999 στη Μόσχα αντανακλούν τη μάχη για την εξουσία μέσα στην κυρίαρχη τάξη. Οι σημερινές δολοφονίες και οι απόπειρες δολοφονίας είναι ίδιας φύσης. Ούτε ο Πρόεδρος Πούτιν ούτε ο Μπερεζόφσκι θα διέταζαν αυτές τις δολοφονίες- και για τους δύο το μέγεθος του αντίκτυπου είναι υψηλότερο από το πιθανό κέρδος.
Υπολογίζω ότι υπάρχουν και άλλοι ενδιαφερόμενοι μικρότερου επιπέδου που κυνηγούν το δικό τους συμφέρον και χρησιμοποιούν τις δικές τους μεθόδους. Η εντατικοποίηση της μάχης για την εξουσία είναι το αποτέλεσμα των ενεργειών τους. Οσο πιο ασταθής είναι η κατάσταση σε μία χώρα τόσο υπάρχει το έδαφος για πιο δραστικές αλλαγές στην πολιτική ζωή της χώρας. Και υποτιμώντας τη θέση της Ρωσίας στον κόσμο θα επιτρέψει στις πολιτικές ελίτ να ξαναπάρουν τον έλεγχο πάνω στο νέο πρόεδρο που θα εκλεγεί του χρόνου. Θέλουν να τον κάνουν όμηρο αυτών που τον ανέβασαν στην εξουσία.
Τα βρόμικα και αναποτελεσματικά πολιτικά κόλπα θα κάνουν την επιτυχία του Πούτιν να εξαρτάται από δυνάμεις που βρίσκονται πίσω από το Θρόνο του Κρεμλίνου. Το Μεγάλο Παιχνίδι έχει αρχίσει και αυτό που κρίνεται δεν ο προεδρικός θώκος. Είναι ο έλεγχος πάνω σε όποιον πάρει αυτή τη θέση.