Οικονομία και πολιτική
HΠΑ-Kίνα: Aγριεύει ο οικονομικός πόλεμος

“Μια μέρα οι φτωχοί δε θά ‘χουν τίποτα άλλο να φάνε παρά τους πλούσιους”

“Είναι μια απίστευτη συμφωνία”. Με αυτά τα θριαμβευτικά λόγια είχε παρουσιάσει πριν από δυο εβδομάδες, στα πλαίσια της συνόδου κορυφής των G20 της Αργεντινής, ο Ντόναλντ Τραμπ τα αποτελέσματα των συνομιλιών ανάμεσα στην αμερικανική και την κινεζική αντιπροσωπεία σε σχέση με την “εμπορικό πόλεμο” που μαίνεται ανάμεσα στις δυο χώρες -την πρώτη και τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη- τα τελευταία δυο χρόνια.

“Στην ουσία δεν υπήρξε καμιά συμφωνία” έγραφαν μερικές μέρες αργότερα οι New York Times. Ούτε καν κοινό ανακοινωθέν δεν υπήρξε -η κάθε μια από τις δυο πλευρές έβγαλε τη δική της ανακοίνωση ερμηνεύοντας τα όσα ειπώθηκαν με τον δικό της τρόπο. Στο μόνο στο οποίο συμφώνησαν ο Τραμπ και και Σι Τζινπίνγκ, ο Κινέζος ομόλογός του, ήταν σε μια προσωρινή “ανακωχή” τριών μηνών έτσι ώστε να υπάρξει χρόνος για συνομιλίες με στόχο μια νέα εμπορική συμφωνία. Η ανακωχή δεν περιλαμβάνει τους δασμούς που έχει επιβάλει η αμερικανική κυβέρνηση στις εισαγωγές χάλυβα από την Κίνα -που παραμένουν. Ούτε επρόκειτο να επηρεάσει τα “αντιμέτρα” -τους δασμους ύψους 110 δις δολαρίων που έχει αποφασίσει το Πεκίνο να επιβάλλει στις εισαγωγές από τις ΗΠΑ. Απλά με την ανακωχή οι δυο πλευρές είχαν συμφωνήσει να αποφύγουν, για ένα τρίμηνο, κάθε νέα κλιμάκωση.

Η σύνοδος των G20 έκλεισε το Σάββατο 1 Δεκέμβρη. Πριν προλάβουν καν να φύγουν οι επίσημες αντιπροσωπείες από την Αργεντινή η αστυνομία του Καναδά συνέλαβε, ύστερα από αμερικανικό ένταλμα την οικονομική διευθύντρια της κινεζικής εταιρίας υψηλής τεχνολογίας Huawei Technologies, Μενγκ Ουάνγκζου. Οι ΗΠΑ ισχυρίζονται ότι η Huawei παραβίασε, μέσω μιας “μυστικής” θυγατρικής της, της Skycom, το αμερικανικό εμπάργκο σε βάρος του Ιράν. Οι ΗΠΑ έχουν ζητήσει την έκδοση της Ουάνγκζου την οποία θεωρούν άμεσα υπεύθυνη για την συγκάλυψη της σχέσης ανάμεσα στη Huawei και τη Skycom.

Οι ΗΠΑ κατηγορούν την Κίνα για “κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας”. Η Huawei είναι σήμερα, μετά την κορεατική Samsung η δεύτερη μεγαλύτερη εταιρία κατασκευής “έξυπνων τηλεφώνων” στον κόσμο. Τη θέση αυτή την κατέκτησε πριν από λίγους μήνες -εκτοπίζοντας την αμερικανική Apple στην τρίτη θέση. Η Huawei όμως δεν παράγει μόνο κινητά τηλέφωνα: είναι ταυτόχρονα ο μεγαλύτερος κατασκευαστής εξοπλισμού δικτύων κινητής τηλεφωνίας στον κόσμο. Σύμφωνα με την Καθημερινή,“οι ΗΠΑ έχουν προειδοποιήσει τους συμμάχους τους για την πιθανότητα κατασκοπείας από την Κίνα με την τεχνολογική υποδομή της Huawei. Πληροφορίες της Wall Street Journal είχαν αποκαλύψει πως οι ΗΠΑ προσπαθούν να πείσουν άλλες κυβερνήσεις να μη χρησιμοποιούν εξοπλισμό της Huawei για την κατασκευή δικτύων κινητής τηλεφωνίας. Η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία έχουν ήδη μπλοκάρει τη συμμετοχή της Ηuawei σε δημοπρασίες δικτύων 5ης γενιάς (5G)“.

Η Ουάνγκζου δεν είναι απλά και μόνο ένα ηγετικό στέλεχος της Huawei: είναι η κόρη του ιδρυτή της. Και η κληρονόμος του. Η σύλληψή της είναι στην πραγματικότητα ένα “μήνυμα” προς την Κινεζική ηγεσία: ό,τι και αν συμφώνησαν ο Σι και ο Τραμπ στην Αργεντινή δεν έχει καμιά σημασία. Ο “πόλεμος” θα συνεχιστεί. Και θα κλιμακωθεί.

Ανησυχία

Το χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης αντέδρασε με ανησυχία στη σύλληψη της Ουάνγκζου: οι αμερικανικές μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις κερδίζουν και από την παγκοσμιοποίηση και από τις σχέσεις τους με την Κίνα. Οι ΗΠΑ ήταν παραδοσιακά (από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου τουλάχιστον) αντίθετη στον “προστατευτισμό” -είτε αυτός επιβαλλόταν από τις εθνικές κυβερνήσεις για την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής είτε από τις παλιές αποικιοκρατικές δυνάμεις (Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία κλπ) με στόχο την δική τους προνομιακή σχέση με τις αγορές των αποικιών τους. Η αντίθεση αυτή φυσικά δεν πήγαζε από κάποια θέση αρχής: πήγαζε από την ίδια την υπεροχή της αμερικανικής οικονομίας. “Ελεύθερη αγορά” σήμαινε ελεύθερη πρόσβαση του αμερικανικού κεφαλαίου στις προπολεμικά κλειστές (για όλους τους άλλους πλην των μητροπόλεων) αγορές των αποικιών.

Αυτό που παίζεται δεν είναι απλά και μόνο ένας εμπορικός πόλεμος: είναι μια ιμπεριαλιστική διαμάχη ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου. Οι ΗΠΑ προσπαθούν εδώ και δεκαετίες -με τον “πόλεμο κατά της τρομοκρατίας” του Μπους το 2001 ή τους “εμπορικούς πολέμους” του Τραμπ σήμερα- να παραμείνουν, παρά τη σχετική τους υποβάθμιση, στην κορυφή του πλανήτη: να εξασφαλίσουν ότι ο 21ος αιώνας θα είναι, όπως και ο 20ος, ένας “αμερικανικός” αιώνας.

Η επιλογή της Huawei δεν είναι τυχαία. Ούτε οι αναφορές στην “κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας” είναι τυχαίες. Ένα από τα βασικά μέτωπα που έχουν ανοίξει οι ΗΠΑ στην προσπάθειά τους να περιορίσουν την Κίνα είναι ενάντια στην τεχνολογική της εξέλιξη. Το 2015 ο Σι ανακοίνωσε το σχέδιο CM2025 -ένα φιλόδοξο πρόγραμμα μέσα από το οποίο η Κίνα επιδιώκει να κατακτήσει μέσα σε μια δεκαετία την πρώτη θέση σε δέκα τομείς τεχνολογίας αιχμής που περιλαμβάνουν την ρομποτική, την αεροναυτική, τους ημιαγωγούς, τα ηλεκτροκίνητα αυτοκίνητα και τις επικοινωνίες. Οι ΗΠΑ είναι αποφασισμένες να τορπιλίσουν αυτό το σχέδιο -ακόμα και εάν αυτό έχει άμεσο οικονομικό κόστος. Ο εμπορικός πόλεμος είναι ένα κομμάτι αυτού του σχεδίου. Και δεν είναι το μόνο: οι ΗΠΑ προσπαθούν να περικυκλώσουν την Κίνα και διπλωματικά και στρατιωτικά. Στη Νότια Σινική θάλασσα, την “έξοδο” της Κίνας προς τις αγορές τις Δύσης, επικρατεί εδώ και χρόνια μια κατάσταση “ψυχρού πολέμου” που κινδυνεύει συνεχώς να αναφλεγεί. Ο “δρόμος του Μεταξιού”, η χερσαία σύνδεση της Κίνας με την Ευρώπη, ρημάζεται εδώ και χρόνια από την αστάθεια, τις αμερικανικές απειλές και τον πόλεμο. 

Η σύλληψη της Ουάνγκζου ρίχνει τώρα και άλλο, νέο, φρέσκο λάδι στη φωτιά.