Ένα τμήμα της μελέτης με θέμα «Η κανονικοποίηση του ακροδεξιού λόγου στην Ελλάδα: φύλο, ΜΜΕ, Ενοπλες Δυνάμεις, Εκκλησία» παρουσίασε η ΕφΣυν στο φύλλο της την περασμένη Παρασκευή. Η μελέτη, που είναι έργο της ομάδας κοινωνικών μελετών Dissensus αναμένεται να δημοσιευθεί ολόκληρη στα ελληνικά και στα αγγλικά τον Σεπτέμβρη του 2021 με την υποστήριξη του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ.
Από τα πρώτα συμπεράσματα και τους πίνακες ερωτήσεων που έθεσαν υπόψη της ΕφΣυν οι μελετητές, προκύπτουν μερικές αναπόφευκτες παρατηρήσεις. Οι ερωτήσεις 4-11, όπως διαβάζουμε «επικεντρώνονται στο ζήτημα της πολιτισμικής ταυτότητας και της πολιτισμικής διαφοράς». Εδώ σύμφωνα με τους μελετητές «αρχίζει να διαφαίνεται ότι παρόλη την ομόψυχη καταδίκη της Χρυσής Αυγής, αντιλήψεις που είναι κεντρικές στο αξιακό σύμπαν της Άκρας Δεξιάς τυγχάνουν σημαντικά μεγαλύτερης αποδοχής». Ας δούμε όμως τι είδους ερωτήματα θέτουν οι μελετητές για να καταλήξουν σε αυτό το συμπέρασμα.
Και όσον αφορά στην ουσία αλλά και στον τρόπο με τον οποίο τίθενται οι ερωτήσεις αναπαράγουν όλα τα κλισέ και τα κυρίαρχα ρατσιστικά ιδεολογήματα: «Θεωρείτε ότι ο ελληνικός πολιτισμός είναι ανώτερος των άλλων;» (ΝΑΙ 35%), «Νοιώθετε ότι η χώρα κινδυνεύει από πολιτισμική αλλοίωση;» (ΝΑΙ 57,1%), «Θεωρείτε ότι η μετανάστευση σχετίζεται με την εγκληματικότητα;» (ΝΑΙ 58,5%), «Νοιώθετε ότι ο αριθμός των μεταναστών στην χώρα είναι αρκετά μεγάλος;» (ΝΑΙ 62,5%), «Συμφωνείτε/χρησιμοποιείτε τη λέξη λαθρομετανάστες;» (ΝΑΙ 50,1%).
Αντιδραστικά
Είναι προφανές ότι τα ερωτήματα ορίζουν και το πλαίσιο των απαντήσεων: Ψάξτε να βρείτε την «πολιτισμική αλλοίωση», την «συσχέτιση με την εγκληματικότητα», την «ανωτερότητα του ελληνικου πολιτισμού», την «χώρα που βουλιάζει» από τους μετανάστες. Μέσα από ένα τέτοιο ερωτηματολόγιο τα αντιδραστικά ιδεολογήματα καταλήγουν στην έρευνα να γίνονται «μεγαλύτερης αποδοχής».
Είναι όμως μόνο το «αξιακό σύμπαν» της άκρας δεξιάς που εκφράζουν αυτά τα ερωτήματα; Εδώ και τουλάχιστον μια δεκαπενταετία τα περισσότερα από αυτά τα ιδεολογήματα αποτελούν πλέον τα βασικά εργαλεία που χρησιμοποιεί η άρχουσα τάξη και κυρίαρχα κόμματα, δεξιά και σοσιαλδημοκρατικά, στην Ελλάδα, στην ΕΕ και διεθνώς για να διασπάσουν την εργατική τάξη. Δεν ανακαλύπτει κανείς την πυρίτιδα διαπιστώνοντας ότι ιδέες της κυρίαρχης τάξης ασκούν πλατιά επιρροή.
Η πραγματικότητα είναι ότι απέναντι στον συστημικό, συστηματικό και μακροχρόνιο βομβαρδισμό της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων από την ρατσιστική προπαγάνδα, τα πράγματα έχουν ακολουθήσει την αντίστροφη κατεύθυνση. Στην αντιφατική συνείδηση της εργατικής τάξης αυτό που έχει κυριαρχήσει στις πιο μεγάλες και κρίσιμες καμπές είναι η δύναμη της ενότητας της τάξης. Αν ο όρος «λαθρομετανάστης» -που πρωτοεμφανίστηκε στο ελληνικό λεξιλόγιο κατευθείαν από τη ΝΔ στις αρχές του ’90- σήμερα δεν επιτρέπεται στα επίσημα έγγραφα, αυτό οφείλεται στους σκληρούς αγώνες της πρώτης γενιάς μεταναστών που μαζί με τους ντόπιους και τα συνδικάτα έσπασαν τις προκαταλήψεις και κέρδισαν τη νομιμοποίηση.
Στα τέλη της δεκαετίας του 2000 και στις αρχές της επόμενης, η ισλαμοφοβία, η «πολιτισμική αλλοίωση» αλλιώς, χρησιμοποιήθηκε κατά κόρο από το ΛΑΟΣ, μετά από υπουργούς της κυβέρνησης ΓΑΠ και ύστερα από την κυβέρνηση Σαμαρά, ενισχύοντας εν τέλει τη Χρυσή Αυγή. Τι έγινε όμως όλη αυτή η προπαγάνδα το καλοκαίρι της αλληλεγγύης το 2015; Ο κόσμος σε κάθε γειτονιά της Ελλάδας την έκανε σκουπίδια καθώς είχε βοηθήσει με τον έναν ή τον άλλο τρόπο τους πρόσφυγες. Στην πραγματικότητα, η αλληλεγγύη των απλών ανθρώπων νίκησε τον ακροδεξιό λόγο και η Χ.Α απομονώθηκε.
Ήταν μέσα σε αυτό το θετικό περιβάλλον που η μάχη της δίκης της Χ.Α, που ξεκινούσε εκείνους τους μήνες, μπόρεσε να κλιμακωθεί μέσα κι έξω από τα δικαστήρια και να οδηγήσει στην εκλογική συντριβή της το 2019 και στην καταδίκη της το 2020.
Το φρένο σε αυτήν την διαδικασία ριζοσπαστικοποίησης δεν μπόρεσε να το βάλει ούτε η ακροδεξιά ούτε η δεξιά, αλλά η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ που προχώρησε στη Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, με την οποία εδραιώθηκε το πλαίσιο των κλειστών συνόρων και των στρατοπέδων στα νησιά, παγώνοντας τον κόσμο της αλληλεγγύης. Πάνω σε αυτήν την υποχώρηση η Νέα Δημοκρατία προσπάθησε και προσπαθεί να στήσει την αντεπίθεσή της, κηρύσσοντας τον πόλεμο στους μετανάστες και τους πρόσφυγες.
Καθόλου δεν πρέπει να υποτιμάμε την επίθεση της κυβέρνησης Μητσοτάκη που ξερνάει ξανά ρατσιστικό δηλητήριο με την σέσουλα αναζωογονώντας τις ελπίδες των υπολειμμάτων της Χ.Α. Αλλά δεν υπάρχει μεγαλύτερη υποτίμηση αυτού του κινδύνου από το να χαρίζει κανείς τον κόσμο προκαταβολικά στην άλλη πλευρά. Το μόνο που προεξοφλεί είναι ακόμη περισσότερους συμβιβασμούς της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ πάνω στο ζήτημα, μιας και ο κόσμος «τραβάει ακροδεξιά...»